बांगडा, तार्लीला पोषक खाद्यांची प्रवाळे रत्नागिरीत

रत्नागिरी - पृष्ठभागावर तरंगणाऱ्या मासळीला पूरक खाद्य रत्नागिरीच्या किनारपट्टीवर मोठ्या प्रमाणात आढळून आले आहे. त्यात बांगडा, तार्ली यांचा समावेश आहे. मिऱ्या, हर्णै, दाभोळ येथील किनारी भागापासून पन्नास मीटर खोल समुद्रात केलेल्या अभ्यासाअंती हा निष्कर्ष काढला आहे, अशी माहिती गोगटे-जोगळेकर महाविद्यालयातील जीवशास्त्राचे अभ्यासक डॉ. ए. एस. कुलकर्णी यांनी पत्रकारांना दिली.

गोगटे-जोगळेकर महाविद्यालयाच्या जीवशास्त्रीय विभागात कार्यरत असलेल्या डॉ. कुलकर्णी यांनी माशांच्या खाद्यांवर संशोधन केले. त्यासाठी इन्कॉवाईसतर्फे एक कोटी रुपये मंजूर झाले होते.

वर्षभर डॉ. कुलकर्णी यांनी तिन्ही ठिकाणी अभ्यास केला होता. त्याचा अहवाल तयार करून तो इन्क्‍वॉईसला सादर केला आहे. तेथे आढळणारी जैवविविधता, प्रवाळ, मासे आणि त्यांचे खाद्य यावर संशोधन केले गेले. या भागामध्ये बांगडा, तार्ली या माशांना आवश्‍यक खाद्यान्नाच्या प्रवाळाची बेटे सापडली. त्याचबरोबर झुॲन्तीस या नावाची सॉप्ट कोरल मोठ्या प्रमाणात आढळून आली. ही कोरल म्हणजे येथील किनारा प्रदूषित नसल्याचा दाखला आहे. या बेटांमुळे रत्नागिरीचा किनारा अजूनही दूषित झाला नसल्याचा निर्वाळा डॉ. कुलकर्णी यांच्या संशोधनाने मिळाला.

समुद्रात मिळणारी मासळी पकडण्याबाबत सुविधांच्या अडचणी आहेत. ट्रॉलर्सद्वारे होणारी मासेमारी भविष्यासाठी धोकादायक ठरू शकते. त्याची जाळी छोटी असल्यामुळे लहान-मोठी मासळीही त्यात सापडते. त्यातून मच्छीचे साठे उद्‌ध्वस्त होण्याची भीती व्यक्‍त केली जात आहे; मात्र पर्ससीनवर घातलेल्या बंदीचा फायदा रापणकार किंवा पारंपरिक मच्छीमारांना मिळू शकतो. खडक, वाळूमय आणि चिखल भागातील किनारे आहेत. त्यात विविध प्रकारची मासळी सापडते, असा दावा डॉ. कुलकर्णी यांनी केला आहे. डॉ. कुलकर्णी यांनी काढलेले निष्कर्ष मच्छीमारांसाठी लाभदायक असल्याचे चित्र दिसत आहे. प्रकल्पांमधून बाहेर पडणाऱ्या गरम पाण्याचा समुद्रातील जैवविविधतेवर निश्‍चित परिणाम होऊ शकतो, असे मत त्यांनी नोंदविले.

चारशे मुलांना एकत्रित करून मॅंग्रुव्हज संवर्धन  
किनारी भागामध्ये मॅंग्रुव्हजची चांगली जंगले आहेत; परंतु आतील भागात मॅंग्रुव्हज कमी आहेत. त्यासाठी गोगटे-जोगळेकर महाविद्यालयाने पुढाकार घेतला आहे. मॅंग्रुव्हजची नर्सरी विकसित केली असून त्याद्वारे लागवडची मोहीम हाती घेतली जाणार आहे. बायोलॉजी विभागाच्या चारशे मुलांना एकत्रित करून मॅंग्रुव्हज संवर्धन प्रचार सुरू केला आहे, असे श्री. कुलकर्णी यांनी सांगितले.

गावखडीत कासव महोत्सव
गावखडी किनाऱ्यावर कासवांचे संवर्धन चांगल्याप्रकारे केले जात आहे. त्यातून पर्यटनालाही चालना मिळू शकते. त्यासाठी गावखडीतील शाळांमध्ये प्रबोधन करण्यासाठी गोगटे-जोगळेकर महाविद्यालयाच्या माध्यमातून कार्यक्रम घेतले जात आहेत. याला महोत्सवाचे स्वरूप दिले गेले तर त्याचा फायदा निश्‍चितच पर्यटन व्यवसायात होणार आहे. स्थानिक लोकांच्या मदतीमुळे कासवांनी घातलेल्या अंड्यांतून पन्नास टक्‍के जीव सुरक्षित बाहेर पडत आहेत. ही बाब निश्‍चितच समाधानकारक असल्याचे मत डॉ. कुलकर्णी यांनी व्यक्‍त केली.