सावधान! उसावर पायरिला, पांढरी माशी

समस्या काय आहे? 
सध्या पावसाने दिलेला ताण आणि तापमानात अचानक झालेली वाढ यामुळे सांगली, सातारा, कोल्हापूर, सोलापूर, अहमदनगर, पुणे आणि महाराष्ट्र कर्नाटक सीमेवरील निपाणी या ऊस पट्ट्यांमध्ये उसावर ‘पायरीला’ आणि ‘पांढऱ्या माशी’चा प्रादुर्भाव दिसून येत आहे. उसावरील पांढरी माशी ही कीड लोकरी मावा किंवा पिठ्या ढेकूण यांच्यासारखीच काहीशी दिसत असल्याने शेतकऱ्यांत संभ्रमाचे वातावरण होऊ शकते. 

किडींची अोळख 
पायरीला
मादी पानाच्या खालच्या बाजूला शिरेजवळ पिवळसर रंगाची अंडी घालते.
अंड्यातून बाहेर पडणारी पिले पांढरट रंगाची. पाठीवर विशिष्ट पंखांसारखे अवयव. सोबत शरीरावर मेणासारख्या पदार्थाचा थर असतो. प्रौढ पाचटाच्या आकाराचे. 

नुकसानीचा प्रकार -
प्रौढ आणि पिले उसाच्या कोवळ्या पानातील रस शोषून  घेतात. प्रादुर्भाव मोठ्या प्रमाणात असेल तर पाने पिवळी पडतात. पानांमधून सतत रस शोषण केल्यामुळे उसाची शेंड्याकडील पाने वळून जातात व उसाचे डोळे फुटण्यास सुरवात होते.
पिले आणि प्रौढ शरीरातून साखरेसारखा चिकट द्रव बाहेर सोडतात. त्यावर काळ्या रंगाची कॅप्नोडियम बुरशी वाढते. पर्यायाने प्रकाश संश्लेषण क्रिया मंदावते. 
या किडीमुळे सुमारे २८ टक्क्यांपर्यंत उत्पादनात घट येते.

नियंत्रण 
सुरू, पूर्वहंगामी आणि आडसाली उसातील पाचट काढून घ्यावे.
नत्रयुक्त  खतांचा वापर शिफारशीप्रमाणे करावा.
परोपजिवी मित्रकीटकांचे शेतात संगोपन करावे. यात इपिरिकॅनिया मेलानोल्युका (Epiricania melanoleuca) या मित्रकिटकाचे हेक्टरी पाच हजार कोष प्रसारित करावेत.
किडींचा प्रादुर्भाव आर्थिक नुकसान पातळीपेक्षा अधिक  दिसत असल्यास खालीलपैकी एका कीटकनाशकाची फवारणी करावी. (प्रमाण प्रति १० लिटर पाण्यासाठी)(नॅपसॅक पंप)  क्लोरपायरीफॉस (२० ईसी)- २० मिली

पांढरी माशी
मादी पानाच्या खालील बाजूस शिरेजवळ अंडी घालते. अंड्यातून बाहेर पडणारी पिले पिवळ्या रंगाची असतात.
प्रौढ माशी पिवळ्या रंगाची असून अंगावर मेणासारखे आवरण असते.

नुकसानीचा प्रकार
पिले पानाच्या मागे राहून रस शोषण करतात.  पानातून सतत रस शोषण केल्यामुळे उसाची पाने पिवळसर गुलाबी दिसतात. कालांतराने वाळून जातात.
प्रादुर्भावग्रस्त पानांवर पांढऱ्या व काळ्या रंगाचे ठिपके दिसतात.
पिले शरीरातून साखरेसारखा चिकट द्रव पानांवर सोडतात. त्यामुळे पानांवर काळ्या रंगाची कॅप्नोडियम  बुरशी वाढते. पर्यायाने प्रकाशसंश्लेषण क्रिया मंदावते.

नियंत्रण 
ऊस पिकात सतत पाणी साठत असल्यास चर काढून देऊन पाण्याचा निचरा करावा. त्याच बरोबर पाण्याचा ताण पडत असेल तर पिकास पाणी द्यावे. 
लागवडीच्या व खोडवा उसास खतांची मात्रा शिफारशी प्रमाणे द्यावी.
सुरवातीच्या काळात किडींचा प्रादुर्भाव कमी प्रमाणात असतो. अशावेळी प्रादुर्भावग्रस्त पाने काढून नष्ट करावीत.
 उसाची लागवड पट्टा पद्धत किंवा रुंद सरी पद्धतीने केल्यास पिकात हवा खेळती राहते. त्याचबरोबर नियंत्रणाचे उपाय करणे सोपे जाते.
 पांढऱ्या माशीच्या नियंत्रणासाठी काही चाचण्यांमध्ये  व्हर्टिसिलियम लेकॅनी या जैविक किटकनाशकाचा वापर फायदेशीर आढळला आहे. 

- डॉ. अंकुश चोरमुले, ८२७५३९१७३१ 
(लेखक कृषी कीटकशास्त्र विभाग, महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी येथे संशोधन सहयोगी (क्रॉपसॅप) आहेत.