भेंडी पिकात कमीत कमी निविष्ठा वापरण्यावर भर

करंज (जि. जळगाव) येथील युवा शेतकरी नरेंद्र सपकाळे यांची तीन एकर शेती असून, ते मागील चार वर्षांपासून रब्बी भेंडीचे उत्पादन घेतात. सोबतच कांदा, कपूस व इतर भाजीपाला ही पिके देखील घेतली जातात. कमीत कमी उत्पादन खर्च व अधिकाधिक उत्पादन, असे त्यांच्या भेंडी लागवडीचे सूत्र अाहे. कीडनाशके व रासायनिक खतांवरील खर्च कमी करण्याचा त्यांचा प्रयत्न असतो. गावानजीकच मुख्य रस्त्यावर त्यांची शेती असून, कुटुंबातील प्रत्येक व्यक्ती शेतीसाठी योगदान देते.  

लागवडीचे नियोजन
दरवर्षी एक एकरावर भेंडीची लागवड असते. यंदा ४ ऑगस्टला भेंडीची लागवड केली आहे. एक एकरात पावणेदोन किलो बियाणे लागले. लागवडीपूर्वी दोन ट्रॉली शेणखत मिसळले जाते. सपकाळे यांच्याकडे बैलजोडीसह १२ जनावरे आहेत. त्यामुळे घरचेच शेणखत उपलब्ध होते. दोन फूट बाय पाच इंच अंतरावर लागवड केली जाते. लागवडीनंतर १० दिवसांनी एकरी १० किलो १०ः२६ः२६ खताचा डोस दिला जातो. लागवडीनंतर दीड महिन्यानंतर एकरी १५ किलो पोटॅश व १० किलो १०ः२६ः२६  खताची मात्रा दिली जाते. खताचा वापर कमी प्रमाणात केला जातो. कारण जास्त खत वापरल्यामुळे शेंडीची जास्त वाढ होते. त्यामुळे तोडा कमी मिळतो. 

पाणी मुबलक, पण वापर मर्यादित
पाण्यासाठी बोअरची व्यवस्था केली अाहे. करंज व परिसर हा तापी नदीकाठावर असल्यामुळे पाणी मुबलक प्रमाणात असते. पाणी मुबलक असले तरी त्याचा वापर मर्यादित स्वरूपात केला जातो. भेंडीला पाट पद्धतीने पाणी दिले जाते. शेतात चांगला वाफसा राहील, याची काळजी घेतली जाते. काळी कसदार जमीन असल्याने दर १५ दिवसांनी पाणी दिले जाते.

तणनाशकांचा वापर टाळतात
तणनियंत्रण घरातील महिलाच करतात. तणनाशकांचा वापर केला जात नाही. पीक १५ दिवसांचे झाल्यानंतर एक लिटर गोमूत्र १५ लिटर पाण्यात मिसळून त्याची फवारणी केली जाते. गरज असेल तरच कीडनाशकांची फवारणी केली जाते. परंतु कीडनाशकांची फवारणी कमीत कमी करावी लागेल, यावर कटाक्ष असतो.

दीड महिन्यानंतर तोडणी सुरू, दर चांगलाच मिळतो
अातापर्यंत दोनदा भेंडीची तोडणी झाली आहे. साडेतीन महिन्यांचे पीक असते. ३० ते ३५ वेळेस तोडे होतात. सर्वाधिक तोडे करणारे भेंडी उत्पादक म्हणून त्यांची परिसरात ओळख आहे. भेंडीची परिसरातील आठवडे बाजारात विक्री केली जाते. किलोला सरासरी २० ते २५ रुपये दर मिळतो. दर दोन दिवसांनी तोडणी करतात. तोडणीचे काम घरातीलच व्यक्ती करतात. त्यामुळे अधिक नफा मिळतो.
 : नरेंद्र सपकाळे, ८८०६६५४६१९