सकाळ डिजिटल टीम
आपन अनेक वेळा सरड्यांना रंग बदलतांना पाहिले आहे पण ते रंग का आणि कसे बदलतात काय आहे या मगची कारणं जाणून घ्या.
सरड्यांच्या त्वचेच्या खाली क्रोमॅटोफोर (Chromatophore) नावाच्या खास पेशी असतात. या पेशींमध्ये विविध रंगांचे कण (pigments) असतात.
सरड्याच्या त्वचेत तीन प्रमुख थरांमध्ये या पेशी असतात. सर्वात वरच्या थरात पिवळ्या आणि लाल रंगाचे कण, मधल्या थरात निळ्या रंगाचे आणि सर्वात खालच्या थरात काळ्या रंगाचे कण असतात.
या क्रोमॅटोफोर पेशींमध्ये ‘नॅनो क्रिस्टल्स’ (Nano Crystals) नावाचे लहान कण असतात. जेव्हा प्रकाश या नॅनो क्रिस्टल्सवर पडतो, तेव्हा तो वेगवेगळ्या रंगांना परावर्तित करतो (reflects), ज्यामुळे सरड्याचा रंग बदललेला दिसतो.
सरड्याला भीती वाटल्यास, तो गडद रंग धारण करतो. तसेच, जेव्हा तो दुसऱ्या सरड्याला आकर्षित करण्याचा प्रयत्न करतो, तेव्हा त्याचे रंग अधिक तेजस्वी आणि आकर्षक होतात.
सरड्यांना थंड किंवा गरम ठेवण्यासाठी रंग बदलणे महत्त्वाचे असते. थंड वातावरणात ते गडद रंग धारण करतात, जेणेकरून ते सूर्यप्रकाश शोषून घेऊ शकतील. उष्ण वातावरणात ते फिकट रंग धारण करतात, ज्यामुळे प्रकाश परावर्तित होऊन शरीराला थंडावा मिळतो.
सरडा आपल्या सभोवतालच्या वातावरणाशी मिळताजुळता रंग धारण करतो, जेणेकरून तो शिकारी प्राण्यांपासून स्वतःचे संरक्षण करू शकेल.
सरडा एका वेळी अनेक रंगांचे मिश्रण तयार करू शकतो. उदाहरणार्थ, पिवळ्या आणि निळ्या रंगाच्या कणांच्या संयोगातून हिरवा रंग तयार होतो.
सरड्याची ही रंग बदलण्याची क्षमता खूप जलद असते, ज्यामुळे तो त्वरित परिस्थितीनुसार प्रतिक्रिया देऊ शकतो. ही प्रक्रिया मानवी त्वचेच्या तुलनेत खूप वेगवान आहे.