Aarti Badade
इ.स. १६६६ मध्ये आग्र्याहून परतल्यानंतर शिवाजी महाराजांनी आपला केंद्रबिंदू पुन्हा रायगडावर आणला.
इ.स. १६६८ व १६६९ मध्ये महाराजांनी बराच काळ रायगडावर राहून परकीय धोरण आणि अंतर्गत कारभार आखला.
रायगडावर असताना महाराजांनी मराठी स्वराज्याचा आराखडा, महसूल, लष्कर, किल्ले यांची आखणी केली.
त्या काळात शिवाजी महाराज अनेकदा महाड येथे मुक्काम करत. महाडात त्यांनी एक वाडाही बांधला होता.
शिवरायांना समुद्रस्नानाची अतिशय आवड होती व ते बाणकोटच्या खाडीवर सुमारे चार वर्षे मुद्दाम येऊन राहिले होते.
या बद्दलची अधिक माहिती शककर्ते शिवाजी या ग्रंथात देण्यात आली आहे. रायगडची जीवनगाथा या पुस्तकात हा उल्लेख येतो.
बाणकोट हे ठिकाण पश्चिम किनाऱ्यावरील महत्त्वाचा बिंदू होता. व्यापार व सागरी मार्ग लक्षात घेता त्याचे महत्त्व होते.
सिंधुदुर्ग, विजयदुर्ग, बाणकोट अशा ठिकाणी महाराजांचा सागरी दृष्टिकोन दिसतो. त्यातूनच आरमार निर्माण झाले.