Sandip Kapde
छत्रपती शिवाजी महाराजांचे मुख्य चिटणीस बाळाजी आवजी, ज्यांनी स्वराज्य स्थापनेपासून राज्याभिषेकापर्यंत अनेक महत्त्वपूर्ण जबाबदाऱ्या यशस्वीरीत्या पार पाडल्या.
इ.स. १६५८ पासून बाळाजी आवजी शिवाजी महाराजांच्या कारभारात चिटणीस म्हणून काम करत होते.
राज्यकारभारातील सर्व दस्तऐवज, राजपत्रातील लेखन आणि दैनंदिन प्रशासनाची जबाबदारी त्यांच्यावर होती.
अफजलखान भेटीपूर्वी महाराजांनी आपल्या काही बरेवाईट झाल्यास काय करायचे, याच्या सूचना बाळाजींसह निवडक सल्लागारांना दिल्या होत्या.
महाराज आग्र्याला गेले तेव्हा बाळाजी आवजी त्यांच्यासोबत शाही लवाजम्यात होते. औरंगजेबाच्या कैदेतून सुटका झाल्यावर त्यांनी तहाच्या बोलणीही हाताळल्या.
राज्याभिषेकपूर्वी महाराजांनी बाळाजींना उत्तर भारतात पाठवून कुळवंश, विधी आणि परंपरांची माहिती गोळा करण्याची जबाबदारी दिली.
बाळाजी आवजींच्या तांत्रिक नियोजनामुळे शिवाजी महाराजांचा राज्याभिषेक शास्त्रोक्त, विधिपूर्वक व निर्विघ्न पार पडला.
ऑक्टोबर १६७६ मध्ये शिवाजी महाराजांनी सुरू केलेल्या दक्षिण दिग्विजय मोहिमेतही बाळाजी आवजी सहभागी होते.
औरंगजेबाच्या पुत्राशी तह करणे असो वा प्रशासनात प्रामाणिकपणे काम करणे – बाळाजी हे खरे मुत्सद्दी होते.
राज्य स्थापनेपासून विस्तार, राज्याभिषेक आणि मोहिमा – बाळाजी आवजींनी शिवरायांचे स्वप्न साकार करण्यात मोलाचे योगदान दिले.