Sandip Kapde
छपाईसाठी आवश्यक तांत्रिक मदत मिळवण्यासाठी शिवरायांच्या काळात इंग्रजांशी पत्रव्यवहार करण्यात आला होता
शिवरायांनी छापखान्याचा उपयोग करून आपल्या विचारांचा प्रसार करण्याचा निर्णय घेतला होता.
महाराष्ट्रात मुद्रणकलेचा शुभारंभ शिवरायांच्या दूरदृष्टीमुळे झाला.
इंग्रजांच्या पत्रांमध्ये शिवरायांच्या मुद्रणाबाबतच्या दूरदृष्टीने विचारांची स्पष्ट झलक दिसते.
शिवरायांनी छापखाना स्थापन करताना परदेशी तंत्रज्ञानाचा वापर करण्याचा प्रयत्न केला होता.
भीमजी पारेख छापखान्यासाठी सातत्यानं प्रयत्न करत राहिले होते.
शिवरायांना छापखाना मिळवण्याचे महत्त्व नीट समजले होते आणि त्यांनी त्यासाठी पूर्वतयारी केली होती.
शिवरायांनी केवळ युद्ध कौशल्यावर भर न देता ज्ञान प्रसारासाठीही महत्त्वाची पावले उचलली.
शिवरायांनी छापखाना विकत घेतल्याची नोंद ऐतिहासिक दस्तऐवजांमध्ये आढळते.
कन्हैयालाल मुन्शी यांनी १९४२मध्ये शिवरायांनी छापण्याचे यंत्र मिळवले होते, असा दावा केला होता.
वाकणकर यांनी १९७५मध्ये लिहिलेल्या लेखात शिवरायांच्या छापखान्याचा तपशील दिला आहे.
१६७० आणि १६७४ मधील इंग्रजांच्या पत्रांवरून शिवरायांनी छापखाना खरेदी केला होता, असे दिसते.
भारतात १५५६मध्ये गोव्यात पहिले छपाई यंत्र पोर्तुगीजांनी आणले होते.
पोर्तुगीजांनी १६१६मध्ये गोव्यात रोमन लिपीत ख्रिस्तपुराण छापले होते.
शिवरायांकडे मुद्रणकलेची माहिती होती आणि त्यांना याचा उपयोग करायचा होता.
१६७१ ते १६७६ दरम्यान शिवरायांनी छापखाना स्थापन करण्याचा प्रयत्न केला होता.
या कार्यासाठी शिवरायांनी भीमजी पारेख यांच्यावर जबाबदारी सोपवली होती.
शिवरायांनी इंग्रजांकडे मुद्रकाची मागणी केली होती, असे दस्तऐवज सांगतात.
इंग्रजांनी हेन्री हिल्स नावाच्या मुद्रकाला मदतीसाठी पाठवले होते.
महाराजांनी रायगडावर छापखाना सुरु केला होता.