Vrushal Karmarkar
कोणत्याही विमान अपघातात ब्लॅक बॉक्स आणि कॉकपिट व्हॉइस रेकॉर्डर खूप महत्त्वाची भूमिका बजावतात. हे विमान अपघाताचा शोध घेण्यास मदत करतात.
यातून मिळालेली माहिती अपघाताचे कारण शोधण्यास आणि भविष्यात अशा घटना रोखण्यास मदत करते. जेव्हा जेव्हा विमानाचा गंभीर अपघात होतो तेव्हा ताबडतोब एक टीम घटनास्थळी पाठवली जाते.
ही टीम ब्लॅक बॉक्स (फ्लाइट डेटा रेकॉर्डर) आणि सीव्हीआरची तपासणी करते. सहसा अशा प्रकरणांमध्ये, प्रारंभिक अहवाल तीन महिन्यांत येतो.
सीव्हीआर विमानाच्या कॉकपिटमध्ये होणाऱ्या सर्व प्रकारच्या आवाजांची नोंद करते. ब्लॅक बॉक्स आणि सीव्हीआरच्या डेटाचे विश्लेषण करण्यासाठी सुमारे १०-१५ दिवस लागतात.
डीव्हीआरला डिजिटल व्हिडिओ रेकॉर्डर असेही म्हणतात. हे एक उपकरण आहे जे सुरक्षेच्या उद्देशाने विमानात बसवले जाते. उड्डाणात असलेल्या सीसीटीव्ही कॅमेऱ्याचे फुटेज त्यात रेकॉर्ड केले जाते.
ते इतके मजबूत बनवले आहे की ते खराब वातावरणातही बराच काळ रेकॉर्ड करू शकते. उड्डाणाच्या पुनरावलोकनानंतर डीव्हीआर डेटा देखील काढता येतो.
त्यात विमानाच्या कॉक-पिटपासून प्रवासी केबिनपर्यंतचे फुटेज, आपत्कालीन गेट्सवर बसवलेले सीसीटीव्ही कॅमेरे आणि प्रवेश-निर्गमन गेट्सवर बसवलेले सीसीटीव्ही समाविष्ट आहेत.
विमानाचा ब्लॅक बॉक्स आणि डीव्हीआर स्टील किंवा टायटॅनियम सारख्या मजबूत धातूंपासून बनलेले आहेत.
ही उपकरणे आग, पाणी आणि जास्त दाब सहन करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहेत. जेणेकरून अपघात झाल्यासही डेटा सुरक्षित राहतो.
ब्लॅक बॉक्स विमानाच्या मागील भागात ठेवला जातो. जिथे अपघाताचा परिणाम कमी असतो. ब्लॅक बॉक्सचा रंग काळा नसून नारिंगी असतो. जेणेकरून अपघातानंतर तो सहजपणे शोधता येईल.
ब्लॅक बॉक्समध्ये सॉलिड स्टेट मेमरी वापरली जाते. त्यात पाण्याखालील लोकेटिंग बीकन (ULB) आहे, जो पाण्यात बुडूनही सिग्नल पाठवतो.