औरंगाबाद - नोटाबंदीनंतर बनावट नोटांना ब्रेक लागेल असा दावा सरकारकडून झाला होता; परंतु चलनबदल होऊनही आता ठिकठिकाणी बनावट नोटांचा बाजारात सुळसुळाट आहे. जुन्याच पद्धतीने तंत्राचा वापर करून नव्या नोटा तयार केल्या जात आहेत. परिणामी, चलनातील नोटांच्या भेसळीमुळे सामान्यांची आर्थिक गणितेही बिघडण्याची चिन्हे आहेत.
अशा तयार होतात बनावट नोटा
औरंगाबादेत पकडलेल्या संशयितांची चौकशी केल्यानंतर मोठी माहिती समोर आली. त्यांनी उच्च प्रतीचे मल्टिपल युजेसचे कलर प्रिंटर खरेदी केले होते. त्यात एकावेळी एक खरी नोट स्कॅन केली. नंतर एकावेळी त्याच क्रमांकाच्या तीन नोटा रॉयल एक्झिक्युटिव्ह बॉंडपेपरवर स्कॅन केल्या. नोटांचा आकार असेल अशा पद्धतीने त्या कटरने कापल्या. त्यावर हस्तकलेसाठी वापरण्यात येणारी हिरव्या रंगाची पट्टी नोट खरी भासविण्यासाठी लावली.
उत्सवात खपवतात नोटा
सण, उत्सवांच्या तोंडावर बाजारात तेजी असते. खरेदीसाठी मोठी झुंबड उडालेली असते. अशा घाईगडबडीच्या काळात एजंटांमार्फत नोटा बाजारात पाठविल्या जातात. खासकरून आठवडे बाजार, छोटी-छोटी दुकाने लक्ष्य केली जातात. खऱ्या नोटांच्या बंडलात बनावट नोटाही दिल्या जातात. यासाठी वीस ते तीस टक्के वाटाही एजंट घेतात, असे प्रकार मराठवाड्यात घडले.
अशी आहे मोड्स
दुकानात खरेदीसाठी ग्राहक बनून जायचे. त्यानंतर नाममात्र खरेदी करायची. चलनातील पाचशे अथवा दोन हजारांची हुबेहूब बनावट नोट दुकानदाराला द्यायची. दुकानदार घाईगडबडीत ती नोट स्वतःकडे ठेवून उरलेली रक्कम ग्राहकाला देतो. अर्थात दिलेली रक्कमच तोतया ग्राहकासाठी मिळकत ठरते.
अंबडमध्ये काय घडले?
एका कापड दुकानात ग्राहक खरेदीसाठी गेला, त्यावेळी त्याने दोन हजारांची नोट दुकानदाराला दिली; परंतु ती नोट बनावट असल्याचे लक्षात येताच त्या ग्राहकाची दुकानदाराने झडती घेतली तेव्हा त्याच्याकडे नऊ बनावट नोटा आढळल्या होत्या. यानंतर बॅंकेनेही दक्षता घेण्याचे आवाहन नागरिकांना केले होते.
बनावट नोटांवर पाण्याचा थेंब पडला तर रंग पांगतो. खऱ्या नोटेत असे होत नाही. तसेच बनावट नोटा मोजताना त्या हाताला चिकटतात. अशा बाबी बनावट नोटा तयार करणाऱ्या संशयितांच्या चौकशीतून समोर आल्या. या नोटांसाठी औरंगाबाद व इतर ठिकाणांहून साहित्य सामग्री खरेदी केली जात असल्याचे समोर आले आहे.
- घनश्याम सोनवणे, पोलिस निरीक्षक.
अशी ओळखा खरी नोट
शंभरची नोट
दोन हजारांची नोट
पाचशेची नोट
Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.