गेल्या 20 वर्षात पॉज संस्थेने वाचवले तीन हजारांहून अधिक वन्यजीवांचे प्राण

मुंबई : कुठे साप घरात घुसलेला असो की घोरपड, कुठे कबुतर अडकले असेल तर कुठे मांजात अडकलेला पक्षी, कधी हरीण जखमी मिळते तर मोर आढळून येतो. या सर्व वन्यजीवांचे प्राण वाचवण्यात पॉज संस्थेला यश आले आहे. 

गेल्या 20 वर्षात पॉज संस्थेने आतापर्यंत 1061 साप, 2267 पक्षी, 13 माकडे, 3 कोल्हे, 60 कासवे, 31 विविध सरपटणारे प्राणी ज्यात घोरपड, पाली, रंग बदलणारे सरडे इ., 20 खारी, वटवाघूळ, विंचू इ. वन्यजीवांची सुटका आणि पुनर्वसन केले आहे. ठाणे जिल्ह्यातील सर्वात जास्त पक्षी पॉज संस्थेकडे पुनर्वसनासाठी येतात. त्यामध्ये पाण्याजवळील पक्षी, शहरी पक्षी, जंगली पक्षी, गवताळ पक्षी यांचा समावेश असतो. अगदी स्थलांतरित पक्षी जसे फ्लेमिंगो, चातक, तीन बोटी खंड्या असे दुर्मिळ पक्षी देखील पॉज संस्थेने पुनर्वसित केले आहेत. 

विविध बदके, बगळे, सागरी ससाणे ते अगदी शहरातील कावळे, चिमण्या, कबुतर, मैना, घारी, कोकिळा यांना वेळोवेळी वाचवले आहे. प्रत्येक प्रजनन काळात संस्थेने छोट्या पिल्लांना त्यांच्या घरट्यात सोडण्याचे काम केले आहे, आणि कधी पक्ष्यांची कॉलनी जर झाड पडल्याने विखरली गेली असेल तर फॉरेस्ट डिपार्टमेंट आणि एस पी सी ऍ च्या मदतीने हॉस्पिटलमध्ये दाखल ही केले आहेत. वेळोवेळी तज्ज्ञ डॉक्टरच्या मदतीने विविध पक्ष्यांवर उपचार ही केले आहेत. नुसते स्थलांतरित आणि देशी पक्षी पॉजमध्ये येत नाहीत, तर विदेशी ( एक्सओटीक) पक्षी देखील संस्थेत येतात. अगदी लवबर्ड ते टर्की आणि आफ्रिकन पोपट सुद्धा लोक आणून देतात. कधी पिंजरा उघडून पळून गेलेले पक्षी सुद्धा येतात. त्या पक्ष्यांना पुनर्वसन केंद्रात पाठवले जाते तर लहान पिलाला तात्पुरते पालक ही दिले जातात. 

विविध साप आणि सरपटणारे प्राणी वाचवण्यासाठी संस्थेकडे विशेष हेल्प लाईन आहे, ( 9920777536 ) त्यामधून नाग, फुरसे, मण्यार, घोणस हे विषारी साप तसेच नेहमी आढळणारे धामण, कवड्या, नानेट्या यांचे रिलोकेशन केले जाते. आतापर्यंत बऱ्याच घोरपडी, पाली, रंग बदलणारे सरडे संस्थेने पुन्हा निसर्गात सोडले आहेत.

पॉज संस्थेकडे ठाणे जिल्ह्यातील सर्वात जास्त साधने उपलब्ध आहेत आणि त्यातील बरीच साधने ही स्कॉटलंड, इंग्लंड, अमेरिका येथून आयात केले आहेत. 2010 मध्ये पॉज संस्थेने डोंबिवली मधील सर्पमित्रांची एक सभा देखील आयोजित केली होती, तर 2018 मध्ये निलेश भणगे यांनी सर्प विषयक डेटा वर सर्प संमेलन मध्ये प्रेझेंटेशन ही दिले होते. 

संस्थेचे निलेश भणगे यांनी 2005 पासून पाळीव हत्ती या विषयावर संशोधन केले असून महाराष्ट्र आणि गोवा मधील पाळीव हत्तींचा अभ्यास करून कोर्टामध्ये रिपोर्ट सादर केले आहेत. रिसर्चचे पाच रिपोर्ट प्रसिद्ध ही झाले आहेत. यामध्ये सर्कशीतील हत्ती, मंदिर मधील हत्ती, रस्त्यावरिल हत्ती, झु मधील हत्ती आणि फॉरेस्ट डिपार्टमेंट मधील हत्ती यांचा समावेश आहे. आज त्या प्रयत्नांनी रस्त्यावर भीक मागून फिरणारे हत्ती आता बंद झाले आहेत. संस्थेला वन्यजीवसाठी ही कॉल येतात. यात हरिण, माकड, कोल्हे, ससे, खारी, वटवाघूळ इ. वन्यप्राणी यांची सुटका आणि उपचार केले आहेत. संस्थेकडे वन्यजीव ने आण करण्यासाठी एक रुग्णवाहिका ही आहे.

संपादन - सुस्मिता वडतिले