चौदा वर्षानंतर सरकारने बदलले पर्जन्यमापाचे निकष 

सांगली : वर्षानुवर्षे पावसाळ्यात पावसाचे मोजमाप होत असे. 14 वर्षापूर्वी पर्जन्यमान निश्‍चित केले. मात्र, बदलते वातावरण, पावसाची आकडेवारी लक्षात घेता यापुढे 12 महिने पावसाचे मोजमाप करण्याचा निर्णय सरकारने घेतला आहे. गेल्या 50 वर्षाती तालुकानिहाय पर्जन्यमानाची सरासरी आकडेवारी निश्‍चित केली आहे. यंदापासून (सन 2020-21) पासून पावसाळ्यासह, हिवाळा व उन्हाळ्यात होणाऱ्या पावसाचे मोजमाप केले जाणार आहे. विशेष म्हणजे दुष्काळी भागात परतीच्या आणि अवेळी पडणाऱ्या पावसाचेही मूल्यांकन, आणेवारीसाठीही उपयोग केला जाईल. 

पावसाळ्यात पावसाची मोजदाद करायचा नियम होता. काही वर्षापासून हिवाळ्यात पाऊस होत आहे. उन्हाळ्यात होणारा अवेळी पाऊस सातत्याने सुरू झाला असल्याने पर्जन्यमान वाढल्याचे स्पष्ट होते. महसूल मंडलात वर्षानुवर्षे जुन्या पद्धतीने मोजमाप केले जाते. सरासरी पर्जन्यमान निश्‍चित केलेल्या कार्यवाहीस 14 वर्षाचा कालावधी झाला. नवीन पर्जन्यमान निकष निश्‍चित करण्याची गरज होती. सन 1961 ते 2010 कालावधीतील राज्यातील तालुक्‍यांचे सरासरी पर्जन्यमान भारत हवामान विभागाने निश्‍चित केले आहे. जिल्हा, तालुका आणि महिनानिहाय सरासरी पर्जन्याची आकडेवारी जाहिर केली आहे. तीच आधारभूत मानण्यात येणार आहे. 

 
50 वर्षाची सरासरी 722 मि.मी. 

तालुक्‍यातील मंडलात होणाऱ्या सरासरी पावसाची नोंद घेतली असली तरी ती ग्राह्य धरली जात नव्हती. बारा महिने होणाऱ्या पावसाची नोंद शासकीय दरबारी कायम केली जाईल. 50 वर्षाची जिल्ह्याची सरासरी सरासरी 722 मिलीमीटर आहे. 

महिनानिहाय (पाऊस मिलिमिटर) असा 
जानेवारी- 1.80,फेब्रुवारी- 1.20, मार्च- 4, एप्रिल- 16.50, मे- 48.60, जून- 129, जुलै -135, ऑगष्ट- 111, सप्टेंबर- 138, ऑक्‍टोंबर- 106, नोव्हेंबर-24.20 आणि डिसेंबर 4.70 

""दुष्काळी भागात पावसाळ्यात पाऊस होत नाही. हिवाळा, उन्हाळ्यात जोरदार बरसतो. सद्या केवळ पावसाळ्यात मोजमाप होते. उर्वरित आठ महिन्यात होणाऱ्या पर्जन्यमानाची नोंद होत नसे. दुष्काळी भागात परतीचा, अवेळी पाऊस मोठ्या प्रमाणात होतो. त्याचे मोजमाप केले जात नाही. आता 12 महिने पावसाची मोजणी होणार आहे. दुष्काळी भागात वर्षभरात सरासरी किती पाऊस होतो, हे नेमके समजेल.'' 

-बसवराज मास्तोळी, अधिक्षक कृषी अधिकारी