संतोष कानडे
आपल्या इतिहासात सामान्य समज आहे की, मुघल सम्राट औरंगजेबाचा राज्याभिषेक दिल्लीतील लाल किल्ल्यामध्ये झाला. पण प्रत्यक्षात तो एका सुंदर बागेत झाला होता.
औरंगजेबाचा राज्याभिषेक एका खास बागेत झाला, जी यमुना नदीच्या किनाऱ्यावर आहे. या बागेचे नाव 'शिश महाल' आहे, ज्याला काचांच्या सजावटीसाठी ओळखले जाते.
शिश महाल म्हणजे काचांनी सजवलेली महाल. याचे भिंती आणि छत काचांनी नटलेले होते, जे दिव्यातून प्रकाश पडल्यावर खूप सुंदर दिसायचे.
1658 मध्ये औरंगजेबाचा राज्याभिषेक या शिश महाल बागेत झाला. हा समारंभ अतिशय राजेशाही आणि भव्य होता.
औरंगजेबाने आपला मोठा खजिना आणि मौल्यवान वस्तू या बागेतील महालात ठेवल्या होत्या. ही जागा त्याच्या अत्यंत विश्वासातील ठिकाण होती.
इतिहासात अशी माहिती आहे की, औरंगजेबाने आपल्या मुलीला या शिश महालमध्ये कैद केले होते. त्याला राजकारणातील वर्चस्व आणि सुरक्षिततेसाठी केलेल्या कठोर पावलांपैकी एक मानले जाते.
लाल किल्ला त्या काळात अजून पूर्ण झाला नव्हता किंवा आणि काही राजकीय कारणास्तव, औरंगजेबाने आपला राज्याभिषेक शिश महालमध्ये करण्यास प्राधान्य दिले.
शिश महाल हे एक सुंदर वास्तुशिल्प आहे, ज्यात अनेक सूक्ष्म काचांच्या कामांनी सजावट केली आहे. या महालाचा इतिहास, आणि त्याची वास्तुशिल्प कला आजही अनेकांच्या आकर्षणाचा केंद्रबिंदू आहे.
या बागेची जागा यमुना नदीच्या किनाऱ्यावर असल्यामुळे, औरंगजेबाला नैसर्गिक सौंदर्य आणि शांतता मिळत असे. नदीच्या प्रवाहामुळे बागेचा परिसर हिरवळा आणि निसर्गसंपन्न होता.
आज ही शिश महाल आणि त्याची बाग लोकांना फारशी परिचित नाही. पण इतिहासाच्या पानांत ही जागा औरंगजेबाच्या आयुष्यातील महत्त्वपूर्ण ठिकाण होती.
राज्याभिषेकाच्या ठिकाणी घेतलेले निर्णय आणि त्याच्या राजकीय कारवायांनी मुघल इतिहासावर मोठा परिणाम केला. आपल्या कुटुंबातील संघर्ष आणि सत्ता मिळवण्याच्या धडपडीत या बागेने खास भूमिका बजावली.
आज शिश महाल आणि त्याच्या आसपासची जागा पर्यटनासाठी आणि इतिहासप्रेमींकरिता महत्त्वाची आहे. यमुना नदीच्या किनाऱ्यावरील हे ठिकाण मुघल इतिहासाचा अप्रतिम भाग आहे.