Pranali Kodre
हिंदवी स्वराज्याच्या सिंहासनावर विराजमान झालेल्या ‘त्या’ महाराणीची ओळख करून घेऊया.
सोयराबाई मोहिते – छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पट्टराणी! त्यांचा विवाह महाराजांशी इ.स. १६५० च्या सुमारास झाला होता.
सोयराबाई मोहिते या नामांकित मोहिते घराण्यातील होत्या. त्यांचे भाऊ स्वराज्याचे सरसेनापती हंबीरराव मोहिते होते.
शहाजीराजेंपासून मोहिते आणि भोसले घराण्यांमध्ये नाते होते. संभाजी मोहिते यांच्या बहिणी तुकाबाई या शहाजीराजांच्या पत्नी होत्या.
३० मे १६७४ रोजी छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेकावेळी, सोयराबाई यांना पट्टराणीचा मान देण्यात आला.
त्याच दिवशी महाराजांचा समंत्रक विवाह विधी सोयराबाई यांच्याशी पुन्हा करण्यात आला. हा विवाह 'राज्यपत्नी' म्हणून त्यांची अधिकृत स्थापना दर्शवत होता.
सोयराबाई यांना एक मुलगी – दीपाबाई (१६६५ सुमारास) आणि एक पुत्र – राजाराम महाराज (२४ फेब्रुवारी १६७० रोजी) झाले.
“मोहित्यांची कन्या सोयराबाई गरोदर होती, तीस पुत्र जाहला” ही राजाराम महाराजांच्या जन्माची साक्ष देणारी ऐतिहासिक नोंद आहे.
पट्टराणी म्हणून सोयराबाई यांना दरबारात मान होता. त्यांनी स्वराज्याच्या राजपरंपरेत महत्त्वाची भूमिका बजावली.