Saisimran Ghashi
छत्रपती शिवाजी महाराजांचा भव्य राज्याभिषेक ६ जून १६७४ रोजी रायगड किल्ल्यावर झाला होता. यामुळे शिवाजी महाराज औपचारिकपणे छत्रपती झाले.
राज्याभिषेकासाठी रायगड किल्ला निवडण्यात आला, जो त्यांच्या साम्राज्याचा राजधानी किल्ला होता आणि स्थापत्यदृष्ट्या अत्यंत भक्कम व भव्य होता.
रायगड किल्ल्यावर दरबार हॉलमध्ये सिंहासन ठेवण्यात आले होते. या सिंहासनाची जागा आजही पर्यटकांसाठी खुले असून तेथील चौथरा आणि शिल्पकाम इतिहासाची साक्ष देतात.
शिवाजी महाराजांचे सिंहासन सोन्याने मढवलेले होते, जे शुद्ध सुवर्णाने बनवले गेले होते. त्याची रचना भारतीय परंपरेनुसार, सिंहाच्या मुखासारखी होती, म्हणून त्याला 'सिंहासन' म्हणतात.
राज्याभिषेक विधी संस्कृत पद्धतीने झाला. या समारंभात गागाभट्ट या विद्वान ब्राह्मणाने मुख्य पूजाविधी पार पाडले.
राज्याभिषेकामुळे मराठा साम्राज्याला औपचारिक स्वरूप प्राप्त झाले आणि छत्रपती ही पदवी अधिकृतपणे स्वीकारण्यात आली, हे राजसत्तेचा एक नवा अध्याय होता.
हे सिंहासन केवळ एका सम्राटाचे आसन नव्हते, तर ते स्वराज्य आणि मराठ्यांच्या आत्मसन्मानाचे प्रतीक बनले.
सध्या रायगड किल्ल्यावर मूळ सिंहासन नाही, पण त्याची जागा संरक्षित असून त्यावर सिंहासनाची जागा दर्शवणारा चौथरा आहे, जो इतिहासप्रेमींसाठी आदराचे स्थळ आहे.