Aarti Badade
छत्रपती संभाजीनगरमध्ये स्थित अजिंठा व वेरूळ लेणी ही युनेस्कोच्या जागतिक वारसा स्थळांमध्ये गणली जातात. अजिंठा लेण्या प्राचीन बौद्ध भित्तीचित्रे व मूर्तींसाठी प्रसिद्ध आहेत, तर वेरूळ लेण्या हिंदू, बौद्ध आणि जैन धर्मांची सुसंवादी वास्तुशैली दाखवतात.
दौलताबाद (पूर्वीचे देवगिरी) किल्ला हा मध्ययुगीन भारतातील सर्वात मजबूत किल्ल्यांपैकी एक होता. डोंगरावर वसलेला आणि चोख संरक्षण यंत्रणेने युक्त, हा किल्ला ऐतिहासिक लढायांचे साक्षीदार ठरलेला आहे.
औरंगजेबाचा मुलगा आझम शाह याने आपल्या आईसाठी बांधलेले हे मकबरा मुग़ल स्थापत्यशैलीचे सुंदर उदाहरण आहे. ते "दख्खनचा ताजमहल" म्हणून ओळखले जाते.
घृष्णेश्वर हे शिवाचे मंदिर असून भारतातील १२ पवित्र ज्योतिर्लिंगांपैकी एक आहे. हे मंदिर वेरूळजवळ असून धार्मिक भाविकांसाठी अत्यंत पूजनीय आहे.
सोनेरी महाल हा राजपूत शैलीतील एक सुंदर राजवाडा असून, आता तो संग्रहालय म्हणून वापरात आहे. येथे अनेक ऐतिहासिक वस्तू व चित्रप्रदर्शने पाहायला मिळतात.
१७व्या शतकात बांधलेली पंचक्की ही एक प्राचीन पाण्याने चालणारी गिरणी आहे, जी विख्यात संत बाबा शाह मुसाफिर यांच्या दर्ग्याजवळ आहे. ती तेथील अभ्यागतांसाठी अन्न पीठात बदलण्यासाठी वापरली जात होती.
सलीम अली लेक हे निसर्गप्रेमींसाठी आकर्षणाचे ठिकाण आहे. थंडीच्या दिवसांत येथे स्थलांतरित पक्षी पाहायला मिळतात, जे पक्षीनिरीक्षणासाठी योग्य स्थान बनवते.
खुलदाबाद येथील भद्र मारुती मंदिर हे विरळ मंदिरांपैकी एक आहे, कारण येथे मारुतीची झोपलेली मूर्ती आहे. हे भारतातील तीनच झोपलेल्या हनुमानाच्या मूर्त्यांपैकी एक आहे.
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठासह, हा जिल्हा औद्योगिकदृष्ट्या देखील प्रगती करत आहे. येथे साखर, सिमेंट, औषधनिर्मिती व इतर क्षेत्रांत उद्योग विकसित झाले आहेत.