सकाळ डिजिटल टीम
पावसाळा सुरू झाला, की निसर्ग विविध औषधी वनस्पतींना नवा बहर देतो. यामध्ये कडवंची (हिंदीत झाड़ी करेला) ही एक अत्यंत उपयुक्त आणि गुणकारी वनस्पती आहे.
दिसायला कारल्यासारखी आणि वेल स्वरूपात जमिनीवर पसरणारी ही झुडूपवेल ग्रामीण भागात पारंपरिक उपचारासाठी मोठ्या प्रमाणावर वापरली जाते. आधुनिक संशोधनानेही तिच्या औषधी गुणधर्मांना मान्यता दिली आहे.
कडवंचीचा वापर विविध प्रकारच्या आजारांवर घरगुती आणि पारंपरिक पद्धतीने केला जातो. खास करून:
मधुमेह नियंत्रण : फळांचा रस रक्तातील साखर नियंत्रित ठेवण्यासाठी उपयुक्त
संधिवात व वेदना : फळे व मुळे संधिवातावर आराम देतात
त्वचाविकार व जखमा : पाने व रस जखम, खरूज, फोडांवर लावले जातात
पचनतंत्रासाठी फायदेशीर : अपचन, पोटदुखी, अतिसारावर प्रभावी उपाय
फळे संधिवात, यकृत विकार, सौम्य रेचक
रस मधुमेह, पोटदुखी, जखमा, मलेरिया
मुळे अपचन, सांधेदुखी
पाने त्वचाविकार, खोकला
गर्भवती आणि स्तनपान करणाऱ्या महिलांनी वापरण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
अति वापर टाळावा - कारण दुष्परिणाम होण्याची शक्यता.
पारंपरिक वापरासोबत वैद्यकीय सल्ला आवश्यक.
कडवंचीचा उपयोग विशेषतः महाराष्ट्र, कर्नाटक, आंध्रप्रदेशातील ग्रामीण व आदिवासी भागात केला जातो. याला ‘रान कारलं’ असेही म्हणतात.
आयुर्वेदामध्ये ‘लघु करवेल’ म्हणून ओळखली जाणारी ही वनस्पती चरक संहितेतही वर्णनात आली आहे. ती तिक्त रसयुक्त (कडसर चव) असून शरीरातील दोष संतुलनासाठी उपयुक्त मानली जाते.
कडवंची ही वनस्पती पावसाळ्याच्या ऋतूत आपल्याला निसर्गाकडून मिळणारे एक आरोग्यदायी देणं आहे. योग्य प्रमाणात आणि वैद्यकीय सल्ल्यानुसार वापर केल्यास ती अनेक आजारांवर प्रभावी ठरू शकते.