सकाळ डिजिटल टीम
आज वापरात असलेल्या चलन नोटा, नानी हे चलनात कसे आले या मागचा इतिहास काय आहे जाणून घ्या.
सुमारे 6000 वर्षांपूर्वी पैशाच्या व्यवहाराची पहिली पायरी म्हणजे वस्तू विनिमय पद्धत, जिथे लोक वस्तू आणि सेवांची थेट देवाणघेवाण करत असत. उदा. शेतकरी धान्य देऊन मेंढी घेत असे.
2000 BCE पूर्वीपासून वस्तू विनिमयातील अडचणी दूर करण्यासाठी, काही मौल्यवान वस्तूंचा "पैसा" म्हणून वापर सुरू झाला. यामध्ये गुरेढोरे, धान्य, मीठ, शंख आणि मौल्यवान धातूंच्या (उदा. सोन्या-चांदीच्या) तुकड्यांचा समावेश होता. मेसोपोटेमियामध्ये (आधुनिक मध्यपूर्व) सुमारे 3000 BCE मध्ये मातीच्या गोळ्यांवर शेतीची चिन्हे कर्जाचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी वापरली जात असल्याचे सागीतले जाते.
2000 BCE च्या आसपास पूर्वेकडील भूमध्य संस्कृतीमध्ये दुसऱ्या सहस्रकात (2nd millennium BCE) धातूंचा वापर मूल्याचे एकक म्हणून सुरू झाल्याचे म्हंटले जाते
सुमारे 7 व्या शतकात BCE अधिकृत आणि प्रमाणित नाण्यांचा वापर सुमारे 7 व्या शतकात BCE मध्ये लिडिया (सध्याचा तुर्की देश) राज्यात सुरू झाला. राजा अलियाटस याने इलेक्ट्रम (सोनं आणि चांदीचं नैसर्गिक मिश्रण) पासून बनवलेली नाणी जारी केली. चीनमध्येही याच सुमारास (650-400 BCE) धातुची नाणी (फावडे/कुदळच्या आकाराची) वापरली जात होती.
6 व्या शतकात BCE काही संस्कृतींमध्ये, विशेषतः प्राचीन रोममध्ये, चामड्याचे आणि जनावरांच्या कातडीचे चलन म्हणून वापरले जात होते.
11 व्या शतकात CE (चीन) कागदी चलनाची सुरुवात सर्वात प्रथम चीनमध्ये 11 व्या शतकात (सॉंग राजघराण्याच्या काळात) झाली. व्यापारी मोठ्या आणि जड धातूंच्या नाण्यांऐवजी ठेवींच्या पावत्या म्हणून याचा वापर करत होते.
17 व्या शतकात (युरोप) 17 व्या शतकापर्यंत कागदी चलन युरोपमध्ये पोहोचले आणि बँकिंग प्रणाली विकसित झाली. बँकांनी ठेवींच्या बदल्यात बँक नोटा जारी करण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे व्यवहार अधिक सोपे झाले.
थोडक्यात, पैशाची संकल्पना हजारो वर्षांपासून अस्तित्वात आहे, जी सुरुवातीला वस्तूंच्या स्वरूपात होती आणि नंतर नाणी, कागदी नोटा, आणि आता डिजिटल स्वरूपात विकसित झाली आहे.