समुद्रात इतक्या प्रचंड लाटा कशामुळे तयार होतात? जाणून घ्या विज्ञान

मोठमोठ्या लाटा

आपण बघतो की समुद्रात मोठमोठ्या लाटा उसळत आसतात. पण या मागचे कारणं काय आहे जाणून घ्या.

वाऱ्याचा वेग

लाटा तयार होण्याचे सर्वात प्रमुख कारण म्हणजे वारा. वाऱ्याचा वेग जितका जास्त असतो, तितकी जास्त ऊर्जा पाण्याच्या पृष्ठभागावर हस्तांतरित होते आणि लाटांची उंची वाढते.

फेच

वारा समुद्राच्या किती मोठ्या क्षेत्रावरून सलग वाहत आला आहे, याला 'फेच' म्हणतात. वारा जेवढ्या जास्त अंतरावरून विनाअडथळा वाहत येतो, तेवढ्या त्या लाटा अधिक अक्राळविक्राळ बनतात.

वाऱ्याचा कालावधी

वारा एकाच दिशेने किती वेळ वाहत आहे हे महत्त्वाचे असते. तासन् तास किंवा दिवसभर वाहणाऱ्या वादळी वाऱ्यांमुळे समुद्रात डोंगराएवढ्या लाटा तयार होतात.

गुरुत्वाकर्षण शक्ती

चंद्र आणि सूर्य यांच्या गुरुत्वाकर्षणामुळे समुद्रात भरती-ओहोटी येते. अमावास्या आणि पौर्णिमेला जेव्हा हे दोन्ही ग्रह एका रेषेत असतात, तेव्हा गुरुत्वाकर्षण वाढून अत्यंत मोठ्या 'उधाणाच्या' लाटा तयार होतात.

समुद्राची खोली

लाट जेव्हा खोल समुद्राकडून किनाऱ्याकडे येते, तेव्हा समुद्राचा तळ उथळ होत जातो. यामुळे लाटेचा खालचा भाग मंदावतो आणि वरचा भाग वेगाने पुढे जातो, परिणामी लाटेची उंची अचानक वाढून ती किनाऱ्यावर आदळते.

कमी दाबाचा पट्टा

चक्रीवादळाच्या वेळी समुद्रावर हवेचा दाब खूप कमी होतो. या कमी दाबामुळे समुद्राची पातळी वर उचलली जाते (Storm Surge), ज्यामुळे किनाऱ्यावर प्रचंड लाटा धडकतात.

रॉग लाटा

कधीकधी समुद्रात दोन किंवा अधिक लाटा एकमेकांमध्ये मिसळतात. त्यांच्या ऊर्जेचे एकत्रीकरण झाल्यामुळे अचानक एक अत्यंत उंच आणि धोकादायक लाट तयार होते, जिला शास्त्रीय भाषेत 'रॉग वेव्ह' म्हणतात.

ऊर्जेचे वहन

लक्षात घेण्यासारखी गोष्ट म्हणजे लाटेत पाणी पुढे जात नाही, तर केवळ ऊर्जा पुढे जाते. पाण्याचे रेणू गोलाकार फिरून पुन्हा आपल्या जागी येतात, परंतु त्यातील ऊर्जा मैलोन् मैल प्रवास करत किनाऱ्यापर्यंत पोहोचते.

भारतातील एकमेव नदी विरुद्ध दिशेने वाहते? जाणून घ्या पौराणिक कथा