Aarti Badade
भारत आणि पाकिस्तानच्या फाळणीच्या वेळी लाखो लोकांनी आपले घर, गाव आणि मातृभूमी सोडली. हा प्रवास पायी, बैलगाडी, ट्रेन, ट्रक, विमान, स्टीमर, जहाज आणि बोटीतून करण्यात आला.
१९४७ मध्ये पाकिस्तान दोन वेगळ्या भागांत विभागला गेला — पश्चिम पाकिस्तान (आजचा पाकिस्तान) आणि पूर्व पाकिस्तान (नंतरचा बांगलादेश).
पाकिस्तानच्या १९५१ च्या जनगणनेनुसार भारतातून ७२,२६,६०० लोक गेले होते, तर भारताच्या जनगणनेनुसार पाकिस्तानातून ७२,९५,८७० लोक भारतात आले होते.
भारताकडून पश्चिम पाकिस्तानात ६५ लाख मुस्लिम स्थलांतरित झाले होते, तर पश्चिम पाकिस्तानातून ४७ लाख हिंदू आणि शीख भारतात आले होते.
भारताकडून पूर्व पाकिस्तानात ७ लाख लोक गेले होते, तर पूर्व पाकिस्तानातून २६ लाख लोक भारतात आले होते.
या स्थलांतरात अनेकांनी आपली संपत्ती, शेती, घरे, व्यवसाय आणि नातीमूल्ये मागे सोडली. अनेकांनी आपले प्रियजन गमावले आणि नव्या ठिकाणी आयुष्य पुन्हा सुरू केले.
१९४७ ची फाळणी ही केवळ भौगोलिक सीमा बदलण्याची घटना नव्हती, तर लाखो कुटुंबांच्या भावना, नाती आणि आयुष्य विभाजित करणारा एक कायमस्वरूपी जखम देणारा अध्याय ठरला.