भारतात सर्वात पहिली नोट प्रेस कुठे आणि कधी सुरू झाली

पहिली नोट प्रेस

भारतात सर्वात पहिली नोट प्रेस कुठे आणि कधी सुरू झाली काय आहे या मागचा इतिहास जाणून घ्या.

स्थापना

भारतातील पहिली नोट प्रेस १९२८ साली नाशिकमध्ये सुरू झाली .ही प्रेस महाराष्ट्रातील नाशिक रोड येथे आहे.

उद्देश

भारतातच नोटांची छपाई करणे हा या प्रेसच्या स्थापनेमागील मुख्य उद्देश होता, कारण त्यापूर्वी सर्व नोटा परदेशातून छापून येत होत्या.

पहिली छपाई

नाशिक प्रेसमध्ये छापलेली पहिली नोट १९२८ मध्ये ५ रुपयांची होती. ही नोट ब्रिटनच्या बँक ऑफ इंग्लंडच्या नोटेच्या धर्तीवर छापण्यात आली होती.

स्वातंत्र्यानंतरचे कार्य

स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतरही या प्रेसने भारतीय चलनी नोटांची छपाई सुरू ठेवली. १९४९ साली स्वतंत्र भारताची पहिली १ रुपयाची नोट येथेच छापली गेली.

नियंत्रण

ही प्रेस सुरुवातीला भारत सरकारच्या नियंत्रणाखाली होती आणि आता ती 'सिक्युरिटी प्रिंटिंग अँड मिंटिंग कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेड' (SPMCIL) या सरकारी कंपनीच्या अंतर्गत कार्यरत आहे.

इतर उत्पादने

नोटांव्यतिरिक्त, या प्रेसमध्ये पासपोर्ट, व्हिसा, टपाल तिकीट आणि इतर सुरक्षा मुद्रण (security printing) संबंधित वस्तूंचीही छपाई केली जाते.

तांत्रिक प्रगती

नाशिक प्रेस हे एक उच्च सुरक्षा क्षेत्र आहे, जिथे प्रवेशावर कठोर निर्बंध आहेत. सुरुवातीपासूनच येथे अत्याधुनिक छपाई तंत्रज्ञानाचा वापर केला गेला आहे, ज्यामुळे बनावट नोटा बनवणे कठीण होते.

ऐतिहासिक महत्त्व

नाशिकमधील ही प्रेस भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या इतिहासातील एक मैलाचा दगड मानली जाते, कारण तिने भारताला चलन छपाईच्या बाबतीत आत्मनिर्भर बनवले.

भारतीय चलनी नोटेत किती भाषा असतात?