Mansi Khambe
बॉलपॉइंट पेन ही कदाचित आपल्या दैनंदिन जीवनात सर्वात सामान्य वस्तू आहे. जी घरे, कार्यालये, शाळा आणि लोक जिथे लिहितात तिथे वापरली जाते.
त्याच्या शोधामुळे आपण शाईने लिहिण्याची, महत्त्वाच्या कागदपत्रांवर स्वाक्षरी करण्याची आणि आपले विचार कागदावर उतरवण्याची पद्धत बदलली.
पण, बॉलपॉइंट पेनचा शोध कोणी लावला आणि तो आज वापरला जाणारा इतका सोयीस्कर आणि प्रभावी साधन कसा बनला?
फिरत्या बॉलद्वारे शाई पोहोचवणाऱ्या पेनची कल्पना पहिल्यांदा १८०० च्या उत्तरार्धात मांडण्यात आली. अमेरिकन वकील आणि शोधक जॉन जे. लाउड यांनी १८८८ मध्ये बॉलपॉइंट पेनसाठी पहिले ज्ञात पेटंट दाखल केले.
लाउडने लाकूड आणि चामड्यासारख्या खडबडीत पदार्थांवर लिहिण्यासाठी त्यांचे पेन डिझाइन केले. लाउडच्या डिझाइनमध्ये सॉकेटमध्ये एक लहान स्टीलचा बॉल होता. जो लिहिण्याच्या पृष्ठभागावर शाई पोहोचवण्यासाठी फिरत असे.
जरी ही एक नवीन कल्पना होती, तरी त्यात शाई प्रवाहाच्या अनेक समस्या होत्या. दररोजच्या कागदावर लिहिण्यासाठी ते खूप खडबडीत होते, म्हणून ते कधीही व्यावसायिक यश मिळवू शकले नाही.
म्हणून, जरी लाऊडने बॉलपॉईंट फंक्शनचा पाया घातला असला तरी, त्याची रचना कागदावर दैनंदिन वापरासाठी योग्य नव्हती. बाजारात कधीही त्याचे स्थान मिळाले नाही.
आज आपण ज्या बॉलपॉईंट पेनला ओळखतो त्याचा शोध १९३८ मध्ये हंगेरियन पत्रकार लास्झलो बिरो यांनी लावला होता. फाउंटन पेनच्या त्रासाने बिरो कंटाळला होता.
ज्याला वारंवार रिफिल करावे लागत होते आणि त्यांची शाई कागदावर उडत असे. बिरोने पाहिले की वर्तमानपत्र छपाईसाठी वापरली जाणारी शाई लवकर सुकते आणि फुटत नाही.
परंतु फाउंटन पेनमधून बाहेर पडण्यासाठी खूप जाड होती. त्याने त्याचा भाऊ ग्योर्गी बिरो, एक रसायनशास्त्रज्ञ, यांच्यासोबत एक विशेष जाड शाई आणि बॉल-अँड-सॉकेट सिस्टम विकसित करण्यासाठी काम केले.
यामुळे शाई अधिक सुरळीतपणे वाहत गेली आणि पेन अडकण्याची समस्या दूर झाली. जून १९३८ मध्ये त्यांनी त्यांच्या डिझाइनसाठी ब्रिटिश पेटंट सादर केले. त्यांनी एक पेन तयार केला.
ज्यामध्ये जलद वाळणारी शाई आणि फिरणारा बॉल एकत्र काम करून शाई सातत्याने आणि विश्वासार्हपणे वितरित केली. ब्रिटिश पुरवठा मंत्रालयाने पेटंट खरेदी केले होते.
दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान रॉयल एअर फोर्सच्या वैमानिकांसाठी बॉल पेन बनवले होते. फाउंटन पेन जास्त उंचीवर गळत असत, परंतु बॉलपॉइंट पेनने निर्दोष कामगिरी केली आणि विश्वासार्हतेसाठी प्रतिष्ठा मजबूत केली.