भारतात पहिला घटस्फोट कुणी आणि कधी घेतला? एका मराठी महिलेनं पुढाकार घेतला अन्...

घटस्फोट

आजच्या आधुनिक युगात घटस्फोट ही गोष्ट अनाकलनीय नाही. पण कल्पना करा, जेव्हा भारतातील महिलांना अस्तित्वाचे स्वातंत्र्य नव्हते, तेव्हा एखाद्या महिलेने आपले हक्क मिळवण्यासाठी सामाजिक परंपरांना आव्हान दिले होते का?

महिला स्वातंत्र्याचा पाया

भारतातील पहिला कायदेशीर घटस्फोट हा असाच एक ऐतिहासिक खटला होता. ज्याने केवळ समाजाला हादरवून टाकले नाही तर महिला स्वातंत्र्याचा पायाही घातला. ही कहाणी आहे भारतातील पहिल्या घटस्फोटित रुखमाबाई राऊतची.

ब्रिटिश

हा केवळ वैयक्तिक संघर्ष नव्हता, तर ब्रिटिश भारतातील न्यायिक आणि सामाजिक व्यवस्थेविरुद्धचा एक धाडसी आवाज होता.

पतीपासून विभक्त

सामाजिक रूढींना आव्हान देणारी आणि पतीपासून विभक्त होण्यासाठी न्यायालयात धाव घेणारी भारतातील पहिली महिला, रुखमाबाई राऊत हे महिलांच्या इतिहासात एक विशेष स्थान असलेले नाव आहे.

रुखमाबाई राऊत

तरीही, आपण तिच्याबद्दल फारसे बोलत नाही. रुखमाबाई राऊत यांचा १८८५ चा खटला ही एक ऐतिहासिक घटना आहे. त्यांचा घटस्फोटाचा खटला भारतातील पहिला कायदेशीर घटस्फोट म्हणून नोंदवला जातो.

स्त्रीवादाचा पाया

निःसंशयपणे त्या काळाच्या पुढे होत्या, जसे १९ व्या शतकात, त्यांना महिलांची संमती आणि जागा आज आपण समजतो त्या पद्धतीने समजली. त्यांच्या कृतींनी स्त्रीवादाचा पाया घातला.

पुनर्विवाह

मुंबईत जन्मलेल्या रुखमाबाईंचे वडील त्या दोन वर्षांच्या असतानाच वारले. त्यांची आई जयंतीबाई यांनी समाजाला आव्हान दिले आणि पुनर्विवाह केला.

दादाजी भिकाजी

राऊत अवघ्या ११ वर्षांच्या असताना तिचे लग्न दादाजी भिकाजी राऊत यांच्याशी झाले. त्यावेळी त्यांचे पती १९ वर्षांचे होते.

शिक्षण

या लग्नात वयाच्या ८ वर्षांच्या फरकामुळे, त्यांच्या आई आणि सावत्र वडिलांनी त्यांना पतीच्या घरी पाठवले नाही आणि त्यांनी त्यांच्यासोबतच शिक्षण सुरू ठेवले.

जबाबदारी

लग्नाच्या १० वर्षांनंतरही, रुखमाबाईंच्या सावत्र वडिलांनी तिला तिच्या पतीच्या घरी पाठवण्यास नकार दिला. त्यांना माहित होते की तिचा पती जबाबदारी घेण्यास सक्षम नाही.

नवरा २९ वर्षांचा

त्यांना रुखमाबाई लहान वयात आई व्हावी असे वाटत नव्हते. १८८४ मध्ये जेव्हा रुखमाबाई २० वर्षांच्या होत्या आणि त्यांचा नवरा २९ वर्षांचा होता.

वैवाहिक हक्काचा खटला

तेव्हा त्यांच्या पतीने त्यांच्याविरुद्ध वैवाहिक हक्काचा खटला दाखल केला. पण तरीही, रुखमाबाईंनी त्यांच्या पतीच्या घरी जाण्यास नकार दिला.

तुरुंगवास

जेव्हा त्यांना न्यायालयात बोलावण्यात आले तेव्हा न्यायाधीशांनी सांगितले, "एकतर तुम्ही तुमच्या पतीच्या घरी जा किंवा सहा महिने तुरुंगवास भोगा," परंतु तरीही ती म्हणाली की ती तुरुंगात जाणे पसंत करेल.

ब्रिटन

येथूनच तिच्या आणि समाजातील संघर्ष सुरू झाला. हा खटला ब्रिटन आणि भारतात खूप प्रसिद्ध झाला. सुरुवातीला न्यायाधीशांनी रुखमाबाईंच्या पतीच्या बाजूने निकाल दिला.

मुंबईत वसलंय दक्षिण भारतीय भक्ती, संस्कृती आणि उत्सवांचे केंद्र; तुम्हाला याविषयी माहिती आहे का?