पर्सनैलिटी राइट्ससाठी भरपाई कशी निश्चित केली जाते?

अभिषेक बच्चन

अमिताभ बच्चन, अभिषेक बच्चन आणि ऐश्वर्या राय यांसारख्या अभिनेत्यांनंतर, गायिका आशा भोसले आता व्यक्तिमत्त्व हक्कांबाबत न्यायालयात दाद मागणाऱ्या व्यक्तींच्या यादीत सामील झाल्या आहेत.

मुंबई उच्च न्यायालय

आशा भोसले यांच्या याचिकेनंतर, मुंबई उच्च न्यायालयाने परवानगीशिवाय त्यांचे नाव, आवाज आणि ओळख वापरण्यास बंदी घातली आहे.

भरपाई

आता, एआय प्लॅटफॉर्म, ई-कॉमर्स साइट्स आणि इतरांना परवानगीशिवाय हे वापरण्यास मनाई असेल. व्यक्तिमत्त्व हक्कांवरील कायद्याचा शोध घेऊया. भरपाई कशी निश्चित केली जाते?

व्यक्तिमत्त्व हक्क

व्यक्तिमत्त्व हक्क म्हणजे मुळात एखाद्या व्यक्तीचा त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचे रक्षण करण्याचा अधिकार आहे, मग ते गोपनीयतेवर आधारित असो किंवा मालमत्तेच्या अधिकारांवर.

अधिकार

सेलिब्रिटींसाठी हा अधिकार महत्त्वाचा आहे, कारण कंपन्या त्यांची विक्री वाढवण्यासाठी विविध जाहिरातींमध्ये त्यांची नावे, छायाचित्रे आणि आवाजांचा सहज गैरवापर करू शकतात.

नोंदणी

म्हणूनच, सेलिब्रिटींनी त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाच्या अधिकारांचे रक्षण करण्यासाठी नोंदणी करणे आवश्यक बनते. व्यक्तिमत्व हक्कांमध्ये दोन प्रकारचे अधिकार समाविष्ट आहेत.

प्रसिद्धीचा अधिकार

पहिला म्हणजे प्रसिद्धीचा अधिकार, किंवा परवानगीशिवाय किंवा करारानुसार भरपाईशिवाय व्यावसायिक शोषणापासून एखाद्याची प्रतिमा आणि व्यक्तिमत्त्वाचे संरक्षण करण्याचा अधिकार.

ट्रेडमार्क

हे ट्रेडमार्कच्या वापरासारखेच आहे, परंतु दोन्ही एकसारखे नाहीत. दुसरा म्हणजे गोपनीयतेचा अधिकार, किंवा परवानगीशिवाय एखाद्याचे व्यक्तिमत्त्व सार्वजनिकरित्या प्रदर्शित न करण्याचा अधिकार.

भारतीय संविधान

व्यक्तिमत्त्व हक्कांसाठी सध्या वेगळा कायदा नाही. त्यांचे संरक्षण भारतीय संविधानाच्या कलम २१ मध्ये समाविष्ट आहे, जे गोपनीयता आणि गोपनीयतेच्या अधिकाराशी संबंधित आहे.

कॉपीराइट

१९५७ च्या कॉपीराइट कायद्याअंतर्गत व्यक्तिमत्त्व हक्क देखील संरक्षित आहेत. या कायद्यानुसार, नैतिक अधिकार फक्त लेखक आणि कलाकारांना उपलब्ध आहेत. ज्यात अभिनेते, गायक, संगीतकार आणि नर्तक यांचा समावेश आहे.

नुकसान

या कायद्यानुसार लेखक आणि कलाकारांना त्यांच्या कामासाठी श्रेय किंवा लेखकत्वाचा दावा करण्याचा आणि इतरांना त्यांच्या कामाचे नुकसान होण्यापासून रोखण्याचा अधिकार आहे.

हक्कांचे संरक्षण

भारतीय ट्रेडमार्क कायदा, १९९९ च्या कलम १४ मध्ये वैयक्तिक हक्कांचे संरक्षण देखील केले आहे. ते वैयक्तिक नावे आणि प्रतिनिधित्वांचा वापर प्रतिबंधित करते.

कलम २१

एकंदरीत, भारतातील व्यक्तिमत्त्व हक्कांचे संरक्षण भारतीय संविधानाच्या कलम २१ (गोपनीयतेचा अधिकार), १९५७ चा कॉपीराइट कायदा आणि प्रसिद्धीचा अधिकार यासारख्या कायद्यांद्वारे केले जाते.

व्यावसायिक

हे कायदे व्यक्तीचे नाव, प्रतिमा, आवाज, स्वाक्षरी आणि इतर ओळखण्यायोग्य सामग्रीचा समावेश करतात. हे कायदे अनधिकृत व्यावसायिक वापरापासून त्यांचे संरक्षण करतात.

मनाई आदेश

या नियमांचे उल्लंघन केल्यास न्यायालय मनाई आदेश जारी करू शकते. नुकसानभरपाई आणि दंड देखील देऊ शकते. याचा अर्थ असा की जर एखाद्या व्यक्तीचे नाव परवानगीशिवाय व्यावसायिकरित्या वापरले गेले तर कारवाई केली जाऊ शकते.

व्यक्तीचा फोटो

त्याचप्रमाणे, परवानगीशिवाय एखाद्या व्यक्तीचा फोटो जाहिरातींमध्ये किंवा इतर प्रचारात्मक साहित्यात वापरता येत नाही. त्याचप्रमाणे, एखाद्या व्यक्तीचा आवाज किंवा स्वाक्षरी व्यावसायिक फायद्यासाठी वापरता येत नाही.

परवानगी

परवानगीशिवाय एखाद्या व्यक्तीच्या विशिष्ट पद्धती किंवा बोलण्याच्या शैलीचा वापर केल्यास देखील दंड होऊ शकतो. अलिकडेच, अभिषेक बच्चन आणि ऐश्वर्या राय बच्चन यांनी गुगल आणि इतर कंपन्यांकडून ₹४ कोटींची नुकसानभरपाई मागितली आहे.

मानक

नुकसानभरपाईसाठी कोणतेही निश्चित मानक नाही. ते न्यायालयाच्या विवेकबुद्धीनुसार ठरवले जाते. प्रकरणानुसार रक्कम बदलू शकते.

ओळख

न्यायालय परवानगीशिवाय व्यक्तीची ओळख कोणत्या उद्देशाने वापरली गेली. त्यामुळे झालेले आर्थिक नुकसान आणि उल्लंघन करणाऱ्याने मिळवलेला अन्याय्य फायदा याचा विचार करते.

आर्थिक भरपाई

या घटकांच्या आधारे, न्यायालय योग्य आर्थिक भरपाई निश्चित करते. थोडक्यात, व्यक्तिमत्त्व हक्क एखाद्या व्यक्तीच्या प्रतिष्ठेचे आणि आर्थिक हितांचे रक्षण करतात. त्यांच्या उल्लंघनासाठी, न्यायालये परिस्थितीनुसार भरपाई देतात.

जगातील सर्वात मोठा चित्रपट सेट कुठे बांधण्यात आला?