Sandip Kapde
पाकिस्तानातील सर्वात मोठा रेड लाईट एरिया ‘हीरामंडी’चा इतिहास स्वातंत्र्यपूर्व काळातील आहे.
हीरामंडी ही मूळतः एक शाही मोहल्ला होता, जो मुघल काळात प्रसिद्ध होता.
येथे अफगानिस्तान आणि उज्बेकिस्तानमधून महिलांना आणून दरबारात नृत्य व संगीतासाठी ठेवले जात होते.
मुगल घराण्याच्या मुलांना येथेच कला आणि संस्कृतीचे शिक्षण दिले जात होते.
हीरामंडी लाहोरच्या टक्साली गेटजवळ आहे, हे गेट अकबर बादशहानं उभारलेल्या १३ दरवाज्यांपैकी एक आहे.
अनेकांचा गैरसमज आहे की हीरामंडीत कधीकाळी हीऱ्यांचा व्यापार चालत असे, पण असे नाही
पण प्रत्यक्षात हे नाव सिख दरबारी राजा ध्यान सिंह डोगराच्या मुलाच्या नावावरून पडले होते.
महाराजा रणजित सिंह यांच्याच्या काळात 1843-44 मध्ये या भागाला "हीरा दी मंडी" असे नाव देण्यात आले.
ब्रिटिश काळात या भागातील तवायफींना जबरदस्तीने सेक्स वर्कर बनवण्यात आले.
त्यामुळे शाही मोहल्ल्याचे रूपांतर एका बदनाम रेड लाईट एरियात झाले.
आजही काही कोठ्यांवर केवळ पारंपरिक नृत्य म्हणजेच मुजरा केला जातो, शरीरविक्री नाही.
मात्र, काही महिलांना उदरनिर्वाहासाठी देहविक्री करावा लागतो, हेही तितकंच खरं आहे.
प्रसिद्ध पाकिस्तानी लेखिका फौजिया सईद यांनी ‘टेबो: द हिडन कल्चर ऑफ अ रेड लाईट एरिया’ या पुस्तकात हीरामंडीचा उल्लेख केला आहे.
त्यांच्या म्हणण्यानुसार हीरामंडी म्हणजे केवळ देहविक्रीचं ठिकाण नसून साहित्य व कला यांचंही केंद्र आहे.
संजय लिला भन्साळी यांनी हीरामंडी वर वेब सिरिज देखील बनवली आहे.