Shubham Banubakode
बुलढाण्यातील लोणार सरोवर हे एकमेव खाऱ्या पाण्याचे सरोवर आहे. हे सरोवर उल्कापातामुळे तयार झाले आहे.
लोणार सरोवराच्या बाजुला एक ऐतिहासिक मंदिर आहे. हे यादवकालीन असून 12व्या ते 14व्या शतकातील असल्याचा अंदाज आहे.
1860 मध्ये मेजर रॉबर्ट गिल यांनी लोणार सरोवर परिसरातील या मंदिराचे छायाचित्रण केले.
हे मंदिर चालुक्य आणि यादवांच्या काळात बांधली असून, ती हेमाडपंती स्थापत्यशैलीची आहेत.
लोणार गावाच्या मध्यभागी असलेले दैत्यसुदन मंदिर, भगवान विष्णूंना समर्पित, त्याच्या खजुराहोसारख्या नक्षीकामासाठी प्रसिद्ध आहे.
सरोवराच्या काठावर असलेल्या गोमुख मंदिरात गायीच्या आकाराच्या खड्ड्यातून सतत पाण्याचा झरा वाहतो, जो पवित्र मानला जातो.
या मंदिरांमध्ये हेमाडपंती शैलीतील कोरीव काम आणि वैशिष्ट्यपूर्ण रचना दिसते, जी प्राचीन भारतीय स्थापत्यकलेची ओळख आहे.
लोणार सरोवर आणि त्याच्या आजूबाजूच्या मंदिरांचा वारसा वैज्ञानिक (उल्कापात) आणि सांस्कृतिक (प्राचीन मंदिरे) दृष्टिकोनातून महत्त्वाचा आहे.