Monika Shinde
नारळीपौर्णिमा हा समुद्र व जलदेवतेची पूजा करण्याचा दिवस आहे. हा सण श्रावण पौर्णिमेला साजरा केला जातो. कोळी समाजासाठी खास महत्त्वाचा दिवस आहे.
या दिवशी समुद्राला नारळ अर्पण करून त्याची पूजा केली जाते. यामागील उद्देश म्हणजे समुद्रात मासेमारी करताना सुरक्षितता लाभावी, अशी श्रद्धा आहे.
नारळ हा पवित्र मानला जातो. तो श्रीफळ म्हणून पूजेत वापरला जातो. नारळ अर्पण केल्याने समृद्धी, संरक्षण आणि देवतेचे आशीर्वाद मिळतात, असा विश्वास आहे.
या दिवशी वरुण देवतेची पूजा केली जाते. वरुणदेव जलतत्त्वाचे अधिपती मानले जातात. त्यांना प्रसन्न करण्यासाठी नारळ अर्पण केला जातो.
कोळी बांधव नारळीपौर्णिमेला समुद्र देवतेला नारळ अर्पण करतात. यानंतर मासेमारीच्या नव्या हंगामाची सुरुवात होते. हा त्यांच्यासाठी नववर्षासारखा असतो.
नारळीपौर्णिमेच्या दिवशी रक्षाबंधनही साजरे होते. बहिणी आपल्या भावाला राखी बांधून त्याच्या दीर्घायुष्याची प्रार्थना करतात. यामुळे या दिवसाला दुहेरी महत्त्व आहे.
या दिवशी अनेक ब्राह्मण उपवित (जानवे) बदलतात. या विधीस ‘ऋषितर्पण’ म्हणतात. हे धार्मिक शुद्धीकरणाचे प्रतीक मानले जाते.
नारळीपौर्णिमेला समुद्रकिनाऱ्यावर विविध कार्यक्रम, नृत्य व पारंपरिक गीते होतात. संपूर्ण वातावरण भक्तिमय आणि उत्सवमय असते. हे एक सांस्कृतिक पर्व आहे.