सकाळ डिजिटल टीम
निवडणुकीची संकल्पना कधी आणि कशी उदयास आली? या मागचा नेमका इतिहास काय आहे जाणून घ्या.
Election
sakal
निवडणुकीची सर्वात जुनी संकल्पना प्राचीन अथेन्समध्ये उदयास आली. तिथे 'प्रत्यक्ष लोकशाही' (Direct Democracy) होती. नागरिक स्वतः एकत्र येऊन निर्णय घेत आणि मतदान करत. मात्र, सर्वांना मतदानाचा अधिकार नव्हता; फक्त पुरुष नागरिकांनाच तो हक्क होता.
Election
sakal
रोममध्येही लोकप्रतिनिधी निवडण्याची पद्धत होती. तेथे, 'सिनेट' (Senate) मध्ये लोकांचे प्रतिनिधित्व करण्यासाठी प्रतिनिधी निवडले जात होते. इथेही, मतदानाचा अधिकार मर्यादित वर्गांपुरता होता.
Election
sakal
मध्ययुगात राजेशाही आणि सरंजामशाही (feudalism) वाढल्यामुळे निवडणुकीची संकल्पना मागे पडली. तरीही, काही धार्मिक संस्थांमध्ये, जसे की पोप निवडण्यासाठी, मतदानाचा वापर केला जात होता.
Election
sakal
१७ व्या शतकातील 'गौरवशाली क्रांती' (Glorious Revolution) नंतर ब्रिटनमध्ये संसदेची सत्ता वाढली आणि राजाची सत्ता कमी झाली. यामुळे निवडणुकीला महत्त्व आले, पण सुरुवातीला मतदानाचा हक्क फक्त जमीनदार आणि श्रीमंत पुरुषांपुरता मर्यादित होता.
Election
sakal
१८ व्या शतकाच्या शेवटी झालेल्या या दोन क्रांतींनी 'सर्व लोकांना स्वातंत्र्य आणि समानता' या मूल्यांवर आधारित लोकशाहीचा पाया रचला. यामुळे अधिकाधिक लोकांना मतदानाचा अधिकार देण्याची मागणी वाढली.
Election
sakal
२० व्या शतकाच्या सुरुवातीला 'सफ्रेजेट चळवळी' (Suffragette Movement) मुळे महिलांना मतदानाचा अधिकार देण्याची मागणी जोर धरू लागली. न्यूझीलंड (१८९३) आणि अमेरिका व ब्रिटनसारख्या देशांनी हळूहळू महिलांना हा अधिकार दिला.
Election
sakal
१९४७ मध्ये भारताला स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर, भारतीय राज्यघटनेने कोणत्याही भेदभावाशिवाय (जात, धर्म, लिंग) १८ वर्षांवरील सर्व प्रौढ नागरिकांना मतदानाचा हक्क दिला. सुरुवातीला मतपत्रिका वापरल्या जात होत्या. आता ईव्हीएम (EVM) आणि व्हीव्हीपॅट (VVPAT) सारख्या आधुनिक तंत्रज्ञानामुळे निवडणूक प्रक्रिया अधिक पारदर्शक झाली आहे.
Election
sakal
आज निवडणूक ही केवळ प्रतिनिधी निवडण्याची प्रक्रिया नाही, तर ती आधुनिक लोकशाहीचा आत्मा बनली आहे, जी नागरिकांना शासनात सहभागी होण्याचा अधिकार देते.
Election
sakal
Sweden Beggars Law
esakal