शिवकाळात सुद्धा व्हायची पंचायत निवडणूक, कशी होती लोकशाही?

नावे सूचवा

गावातील दोन्ही गटांना सांगण्यात येत असे की, तुम्ही योग्य माणसांची पंचायतीचे सदस्यासाठी नावे सूचवा.

देखरेख

पंचायतीचे सदस्य निवडण्यासाठी सरकारी कारकून निवडणुकीवर देखरेख करत असे.

धारणा

पंचायतीचे सदस्य हे सभ्य, तल्लख आणि प्रामाणिक असावेत, अशी धारणा होती.

पंचायत

पंचायती ही एकाच जातीच्या लोकांची व्यापाराची किंवा स्थानिक लोकांची नसे.

निषेध

त्यातून कोणत्याही जातीचा निषेध करणे किंवा कोणत्याही जातीला बाजूला ठेवीत नसत.

सभा

गावचा पाटील गाव पंचायती सभा बोलवीत असे. हे काम तो मामलेदाराच्या सूचनेनुसार करीत असे.

पंचायतीचा सदस्य

जातीबाहेर ठेवलेल्या लोकांशिवाय पंचायतीचे सदस्यत्व सर्वांना खुले होते. पाटील हा पंचायतीचा सदस्य होत असे.

अनुभव

ज्याला जीवनातील अनुभव आणि माणसाच्या स्वभावाची पारख असेल, असे सदस्य पंचायतीवर निवडून देण्यावर भर असे.

अधिकारी

पंचायतीची सभा भरल्यावर स्थानिक शासकीय अधिकारी त्यातून अध्यक्ष निवडीत.

सदस्यांची निवड

जर एखाद्या प्रकरणात शासन गुंतलेले असले तर पंचायतीच्या सर्व सदस्यांची निवड अधिकृतरीत्या होत असे.

पंचायतीने दिलेला निर्णय

जर एखाद्या पक्षकाराने पंचायतीने दिलेला निर्णय मानला नाही तर सरकार त्यास पंचायतीने दिलेला निर्णय मान्य करण्यास भाग पाडीत असे.

पंच परमेश्वर

गावकरी पंचायतीस "पंच परमेश्वर" असे संबोधित. हे संबोधन तिच्या लोकप्रियतेचे द्योतक होते.

एकमेकांना आव्हान

पंचायतीची सभा भरली असता दोन्ही पक्षांचे सदस्य एकमेकांना आव्हान देत आपापले म्हणणे मांडत होते.

नेमणुका आणि ठराव

नेमणुका आणि ठराव संमत करताना जमलेल्या सदस्यांपैकी अर्ध्यांना आव्हान करण्यास उद्युक्त केले जात असे

शिक्षा

लाच घेणाऱ्या पंचायती सदस्यास दंड किंवा शिक्षा होत असे हे कोठेही लिहिलेले नाही.

अपराध

कमिशनर चॅपलिनच्या म्हणण्याप्रमाणे लाचलुचपत हा गुन्हा न मानता उपेक्षणीय किंवा अपराध समजला जाई.

कसा होता छत्रपती शिवाजी महाराजांचा पेहराव?