नैसर्गिक की रासायनिक? तुमच्या देवघरातील कापूर नक्की तयार कसा होतो?

कापूर

तुम्ही देवघरात पूजेसाठी वापरत असलेला कापूर हा कासा तयार केला जातो जाणून घ्या.

दोन मुख्य प्रकार

कापूर प्रामुख्याने दोन प्रकारचा असतो: नैसर्गिक (भीमसेनी) आणि रासायनिक (कृत्रिम). या दोघांच्या निर्मितीची प्रक्रिया पूर्णपणे वेगळी असते.

नैसर्गिक कापूर

नैसर्गिक कापूर 'सिनेमोमम कॅम्फोरा' (Cinnamomum camphora) नावाच्या झाडाच्या खोडापासून आणि पानांपासून मिळवला जातो. हे झाड प्रामुख्याने जपान, तैवान आणि भारतात आढळते.

नैसर्गिक निर्मिती प्रक्रिया

झाडाच्या लाकडाचे तुकडे करून त्यांचे ऊर्ध्वपातन (Distillation) केले जाते. या प्रक्रियेतून वाफ बाहेर पडते आणि ती थंड झाल्यावर शुद्ध कापराचे स्फटिक तयार होतात.

भीमसेनी कापूर

यालाच 'पच कापूर' किंवा 'भीमसेनी कापूर' म्हणतात. हा खाण्यायोग्य असतो आणि याचा आकार अनियमित असतो. हा कापूर पाण्यात टाकल्यावर तळाला बसतो.

रासायनिक कापूर

सध्या बाजारात मिळणाऱ्या वड्या किंवा गोळ्यांच्या स्वरूपातील कापूर बहुधा रासायनिक असतो. हा टर्पेन्टाइन ऑईल (Turpentine Oil) पासून तयार केला जातो.

रासायनिक निर्मिती प्रक्रिया

टर्पेन्टाइन ऑईलवर विविध रासायनिक प्रक्रिया करून 'कॅम्पिन' (Camphene) तयार केले जाते. त्यानंतर त्याचे ऑक्सिडीकरण करून पांढऱ्या रंगाचा कापूर पावडर स्वरूपात मिळवला जातो.

शुद्धतेची ओळख

नैसर्गिक कापूर जळताना धूर कमी येतो आणि तो पूर्णपणे जळून जातो (काहीही अवशेष उरत नाही). याउलट, रासायनिक कापूर जळताना काळा धूर निघू शकतो आणि कधीकधी खाली काळपट अवशेष उरतो.

वापर

औषधी कामांसाठी आणि खऱ्या शुद्ध पूजेसाठी भीमसेनी कापूर सर्वोत्तम मानला जातो, तर कपड्यांमध्ये ठेवण्यासाठी किंवा सामान्य वापरासाठी रासायनिक कापूर स्वस्त पर्याय म्हणून वापरला जातो.

मुंग्या वैद्यकीय शस्त्रक्रिया कशी करतात? प्रक्रिया वाचून व्हाल थक्क...