सकाळ डिजिटल टीम
१९७१ मध्ये एक पाकिस्तानी पत्रकार अँथनी मस्कारेन्हास यांनी आपल्या रिपोर्टमधून बांग्लादेशी जनतेवर होणाऱ्या अत्याचारांचा जगासमोर पर्दाफाश केला.
१३ जून १९७१ रोजी ब्रिटनच्या The Sunday Times मध्ये ‘Genocide’ या मथळ्याखाली हा लेख प्रसिद्ध झाला. या लेखामुळे पाकिस्तानविरुद्ध आंतरराष्ट्रीय स्तरावर रोष वाढला.
हा लेख लिहिल्यानंतर मस्कारेन्हास यांना आणि त्यांच्या कुटुंबाला धमक्या मिळू लागल्या. त्यामुळे त्यांना पाकिस्तान सोडावं लागलं आणि गुप्तपणे लंडनला जावं लागलं.
मस्कारेन्हास एका बहाण्याने लंडनला गेले आणि Sunday Times च्या संपादकाशी संपर्क साधला. त्यांनी पाकिस्तानात लष्कराने केलेल्या अत्याचारांची सविस्तर माहिती दिली.
मस्कारेन्हास यांनी सांगितलं की त्यांनी स्वतः डोळ्यांनी लोकांची हत्या होताना पाहिलं. पाक लष्कर म्हणत होतं — "लोकांना मारल्याशिवाय शांतता शक्य नाही."
पाकिस्तानने देशी-विदेशी पत्रकारांवर दबाव टाकला होता. आठ पत्रकारांना पूर्व पाकिस्तानात नेलं गेलं. त्यातील सात जणांनी लष्कराने सांगितलं तसंच लिहिलं. फक्त मस्कारेन्हास यांनी सत्य मांडलं.
मस्कारेन्हास यांनी पत्नीला सांगितलं की, जर त्यांनी खरं लिहिलं, तर त्यांना ठार मारलं जाईल. त्यांनी बहिणीच्या आजाराचं कारण सांगून लंडनला पलायन केलं.
India’s then PM इंदिरा गांधी या लेखाने इतक्या प्रभावीत झाल्या की त्यांनी तात्काळ आंतरराष्ट्रीय राजनैतिक मोहिमा राबवल्या आणि लवकरच बांगलादेशात सैनिकी हस्तक्षेप ठरवला.
या रिपोर्टने केवळ बांग्लादेशला आंतरराष्ट्रीय सहानुभूती मिळवून दिली नाही, तर भारताला निर्णायक पाऊल उचलायला भाग पाडलं.
अँथनी मस्कारेन्हास यांचं हे काम दक्षिण आशियाई पत्रकारितेतील मैलाचा दगड मानलं जातं. त्यांनी दाखवलेली धाडस आणि नीतिमत्ता आजही प्रेरणा देते.