Payal Naik
पंढरीच्या वारीला आजपासून सुरुवात झालीये. राज्यातील कानाकोपऱ्यातून भाविक पंढरपुरात विठुरायाला भेटण्यासाठी येतात.
विठ्ठलाच्या मूर्तीवर अनेक आभूषणं आहेत. त्यामागे कारणंही आहेत. मात्र विठुरायाचे हात कमरेवर का आहेत हे तुम्हाला ठाऊक आहे का?
पंढरपूरच्या विठुरायाच्या मूर्तीचे हात कमरेवर असण्यामागे अनेक धार्मिक आणि पौराणिक कथा प्रचलित आहेत. सर्वात प्रमुख आणि स्वीकारली जाणारी कथा पुढील प्रमाणे आहे.
पौराणिक कथेनुसार, पुंडलिक नावाचा एक परम मातृ-पितृभक्त आपल्या आई-वडिलांची सेवा करत होता. एकदा भगवान विष्णू पुंडलिकाच्या भक्तीने प्रसन्न होऊन त्याला भेटायला आले.
जेव्हा भगवान विष्णू पुंडलिकाच्या घरी पोहोचले, तेव्हा पुंडलिक आपल्या आई-वडिलांची सेवा करण्यात मग्न होता. त्याने देवाला बसण्यासाठी एक वीट (विठ) दिली आणि सांगितले की, "माझी आई-वडील सेवा पूर्ण झाल्यावर मी तुमच्याशी बोलेन."
आपल्या भक्ताच्या पितृभक्तीने आणि सेवाभावाने भगवान विष्णू अत्यंत प्रभावित झाले. पुंडलिक सेवा पूर्ण करून येईपर्यंत, भगवान विष्णू त्याच विटेवर हात कमरेवर ठेवून उभे राहिले.
पुंडलिकाच्या भक्तीमुळे ते तिथेच विठ्ठल रूपात कायमचे वास्तव्य करून राहिले, अशी श्रद्धा आहे. त्यांचे हात कमरेवर असणे हे त्यांच्या शांत आणि प्रसन्न मुद्रेचे तसेच भक्ताची वाट पाहणाऱ्या स्थितचे प्रतीक मानले जाते.
स्थिरता आणि प्रतीक्षा: हात कमरेवर असणे हे विठ्ठलाच्या स्थिर आणि शांत स्वभावाचे प्रतीक आहे. ते भक्तांना कधीही दर्शन देण्यासाठी आणि त्यांच्या हाकेला ओ देण्यासाठी सदैव तयार आहेत, हे देखील ते सूचित करते.
कमरेवर हात ठेवण्याची मुद्रा ही समता आणि संतुलन दर्शवते. याचा अर्थ असा लावला जातो की, विठ्ठल भक्तांना जीवनात मध्यम मार्ग अवलंबण्याचा संदेश देतात.
विठ्ठल हे भक्तांसाठी कोणत्याही प्रकारची भूमिका घेण्यासाठी तयार असतात, अगदी वीटवर उभं राहून वाट पाहण्यापर्यंत. त्यांच्या कमरेवरचे हात हे त्यांची भक्ताधीनता आणि साधेपणा दर्शवतात.
थोडक्यात, विठुरायाच्या कमरेवरील हातांची मुद्रा ही त्यांच्या शांत, प्रेमळ, भक्ताधीन आणि समतोल स्वभावाची साक्ष देते.
विमान उडण्यापूर्वी इंजिनवर कोंबड्या का फेकल्या जातात? हे आहे कारण