नेपाळच्या राजघराण्याची कुलदैवत आहे महाराष्ट्राची तुळजाभवानी...

तुळजापूरची तुळजाभवानी

तुळजापूर येथील श्री तुळजाभवानी देवीचे मंदिर हे शक्तिपीठ आहे. ही देवी महाराष्ट्राची कुलस्वामिनीही आहे.

नेपाळशी ऐतिहासिक नाते

आश्चर्याची बाब म्हणजे हीच तुळजाभवानी नेपाळच्या राजघराण्याचीही कुलदैवता आहे. या मागे एक मोठा इतिहास आहे.

कर्नाटकी घराण्याचा नेपाळ प्रवास

कर्नाटकी घराण्याचे हरीसिंह हे बिहारच्या चंपारण्यचे राजा होते. त्यांच्या देवघरात तुळजाभवानीची मूर्ती होती. एका युद्धातील पराभवानंतर हरीसिंह नेपाळला पळाले सोबत तुळजाभवानीची मूर्ती घेऊन गेले.

नेपाळच्या मल्ल राजांचे योगदान

नेपाळमध्ये मल्ल राजांचे राज्य होते. त्यांनी आपल्या मुलीचे लग्न हरीसिंह यांचा मुलगा जयपालसिंग याच्याशी लावून दिले. नंतर हरीसिंह नेपाळचे नरेश बनले.

नेपाळमध्ये तुळजाभवानीची स्थापना

नेपाळमधील मल्ल राजांनी भक्तपूर, काठमांडू आणि पाटण अशा तीन ठिकणी तुळजाभवनी स्थापन केली. तसेच मंदिरंही बांधली.

नेवारी स्थापत्य शैलीतील मंदिरे

ही मंदिरं नेवारी स्थापत्य शैलीत असून नेपाळी भाषेत तुळजाभवानीला ‘देगू तलेजूभवानी’ असं म्हणतात.

सेवेकरी

तुळजापूर येथे तुळजाभवानीच्या सेवेकऱ्यांना ‘सोळा सेवेकरी’ म्हणतात, तर नेपाळमध्ये त्यांना ‘सोलकास्ट’ म्हणतात.

नेपाळच्या राजेशाहीचा वारसा

नेपाळची राजेशाही संपुष्टात आली असली, तरी तुळजाभवानी ही तिथल्या राजघराण्याची कुलदेवता आहे. तिथे आजही तुळजाभवानीची पुजा केली जाते.

पांढराशुभ्र चंद्र जेव्हा लाल होतो; पाहा 'ब्लड मून'चे फोटो