शिवाजी महाराजांच्या काळात फटाके होते का?

सर्वेक्षण:

शिवाजी महाराजांच्या काळात फटाके होते का, ह्याचा अभ्यास भांडारकर रिसर्च इन्स्टिटयूट आणि टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठात केला गेला.

संवाद:

डॉ. सुचेता परांजपे यांनी 'सकाळ'शी या विषयावर माहिती दिली.

उल्लेख:

अकराव्या शतकात 'दिवाळी वीतल्या' असा पहिला उल्लेख मराठीत येतो.

भाऊबीजेचे वर्णन:

त्या काळात लिहिलेल्या लीळा चरीत भाऊबीजेचे वर्णन आढळते.

पुराण:

चतुर्वर्ग चिंतामणी आणि नीलमतपुराणात दिवे कसे लावावेत, याचे वर्णन आहे.

कथा:

पाडव्याच्या जी बलीची कथा वामनावतारासाठी बलिप्रतिपदा या संदर्भासह पुराणात आलेली आहे.

दीपोत्सव:

अकराव्या शतकानंतर दिवाळीचा स्पष्ट उल्लेख दिसतो, पण त्याच्या आधी दीपोत्सवाचा उल्लेख आहे.

संत:

रामदास स्वामी आणि संत एकनाथ महाराजांच्या श्लोकांमध्ये फटाक्यांचा उल्लेख आहे.

श्लोक:

"भरुनी रजतम औषध, करुनि अग्नियंत्र संनद्ध" असा फटाक्यांचा उल्लेख आढळतो.

तंत्रज्ञान:

दरम्यानच्या काळात गनपावडरचा शोध लागल्यामुळे फटाके उडवण्याची क्षमता होती.

इतिहास:

शिवाजी महाराजांच्या काळात फटाके होते, परंतु त्यांचा उल्लेख इतिहासात नाही.

सत्य:

याचा अर्थ फटाके नव्हते असे नाही, त्यांचे अस्तित्व होते, असे डॉ. परांजपे स्पष्ट करतात.

शिवरायांच्या रणनितीचा साक्षीदार! ऐतिहासिक अवचितगड किल्ला