दिवाळी बोनस देण्याची प्रथा कधीपासून सुरू झाली? याबाबत सरकारचा नियम काय?

दिवाळी बोनस

खाजगी कंपन्यांपासून ते सरकारी कंपन्यांपर्यंत आणि अगदी केंद्र आणि राज्य सरकारे देखील दिवाळीला त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना बोनस देतात. ज्याची ते वर्षभर वाट पाहतात.

इतिहास

पण तुम्हाला माहिती आहे का बोनस फक्त दिवाळीलाच का दिला जातो? चला संपूर्ण कथा जाणून घेऊया.

बोनसची वाट

दरवर्षी दिवाळीचा महिना हा काम करणाऱ्या कर्मचाऱ्यांसाठी खास असतो. सर्व कर्मचारी मोठ्या उत्साहाने त्यांच्या बोनसची वाट पाहत असतात.

बोनस पेमेंट कायदा मंजूर

भारत सरकारने स्वातंत्र्यानंतर बोनस कायदेशीर केले आणि १९६५ मध्ये बोनस पेमेंट कायदा मंजूर केला. या कायद्याने कंपन्यांना त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना दिवाळी बोनस देणे बंधनकारक केले.

पगार

ही पद्धत खूप पूर्वीपासून आहे. भारतात ब्रिटिश राजवटीपूर्वी, सर्व कर्मचाऱ्यांना सर्व संस्था आणि संघटनांकडून दर आठवड्याला पगार दिला जात असे.

वर्षाला ५२ पगार

याचा अर्थ कर्मचाऱ्यांना वर्षाला ५२ पगार मिळत होते. जे १३ महिन्यांच्या पगाराइतके होते. ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या आगमनाने, ब्रिटिशांनी मासिक पगार सुरू केला.

पगाराचे नुकसान

याचा अर्थ दरमहा चार आठवड्यांचा पगार होता. परिणामी एकूण पगार फक्त ४८ आठवड्यांचा होता, परिणामी चार आठवड्यांच्या पगाराचे नुकसान झाले.

नवीन व्यवस्था लागू

ब्रिटिशांनी नवीन व्यवस्था लागू केली. परंतु कर्मचाऱ्यांना लवकरच हे हानिकारक असल्याचे लक्षात आले. पूर्वी कर्मचाऱ्यांना ५२ आठवड्यांचा पगार मिळत होता.

निदर्शने

परंतु आता नवीन व्यवस्था अंतर्गत त्यांना फक्त ४८ आठवडे मिळतात. यामुळे निदर्शने झाली. या विरोधाला उत्तर म्हणून, १९४० मध्ये, ब्रिटिशांनी अशी स्थापना केली की कर्मचाऱ्यांना त्यांचा १३ व्या महिन्याचा पगार दिवाळीला मिळेल.

सण

जो भारताचा सर्वात मोठा सण आहे. भारताच्या स्वातंत्र्यानंतर, हा १३ व्या महिन्याचा पगार दिवाळी बोनस म्हणून ओळखला जाऊ लागला.

कायदा

स्वतंत्र भारतात, सरकारने असे शोधून काढले की अनेक कंपन्या त्यांच्या कर्मचाऱ्यांना त्यांचा १३ व्या महिन्याचा पगार बोनस म्हणून देत नाहीत. १९६५ मध्ये एक नवीन कायदा लागू करण्यात आला.

बोनस पेमेंट

त्या वर्षी लागू झालेल्या बोनस पेमेंट कायद्यानुसार कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या पगाराच्या किमान ८.३३ टक्के बोनस म्हणून मिळणे बंधनकारक होते. तेव्हापासून ही व्यवस्था अस्तित्वात आहे.

फसवणुकीचा अवलंब

आज अनेक कंपन्या फसवणुकीचा अवलंब करतात. प्रथम, ते बोनसला कंपनीच्या खर्चाचा (CTC) भाग बनवतात. ते कर्मचाऱ्यांच्या वार्षिक कामगिरीशी जोडतात.

कामगिरीचे कारण

बोनस देण्याच्या बाबतीत, ते एकतर लक्षणीयरीत्या कमी बोनस देतात, ८.३३ टक्क्यांपेक्षा कमी, किंवा खराब कामगिरीचे कारण देऊन ते अजिबात देत नाहीत.

मुंबई आणि पुण्यातील 'या' भागात फटाक्यांची विक्री होणार नाही, यादी आताच पाहून घ्या...