नदीतील वाळू नेमकी कुठून येते? जाणून घ्या तिचा नैसर्गिक प्रवास

सकाळ डिजिटल टीम

वाळूची निर्मिती

नदीतील वाळू कशी तयार होते काय आहे या मागची नैसर्गिक प्रक्रिया जाणून घ्या.

River Sand

|

sakal 

मूळ स्रोत

नदीतील वाळूचा मुख्य स्रोत म्हणजे नदीच्या उगमाकडील डोंगराळ आणि पर्वतीय प्रदेशातील खडक.

River Sand

|

sakal 

खडकांची झीज

पाणी, वारा, सूर्यप्रकाश आणि रासायनिक क्रियांमुळे या मोठ्या खडकांचे हळूहळू बारीक तुकड्यांमध्ये रूपांतर होते. या नैसर्गिक प्रक्रियेला झीज (Weathering) म्हणतात.

River Sand

|

sakal 

धूपा

पाऊस आणि नदीचा वेगवान प्रवाह या खडकांच्या तुकड्यांना त्यांच्या मूळ ठिकाणापासून तोडून टाकतो आणि आपल्यासोबत घेऊन जातो. याला धूपा (Erosion) म्हणतात.

River Sand

|

sakal 

घर्षण

नदीच्या प्रवाहामध्ये हे दगडाचे तुकडे आणि गोटे एकमेकांवर तसेच नदीच्या तळावर सतत आदळतात आणि घासले जातात. या घर्षणामुळे (Attrition) त्यांचे आकार अधिकाधिक बारीक होत जातात.

River Sand

|

sakal 

मुख्य घटक

बहुतांश नदीतील वाळू ही क्वार्ट्ज (Quartz) नावाच्या अतिशय कठोर खनिजापासून बनलेली असते. क्वार्ट्ज हा सिलिका (Silica) या संयुगाचा एक प्रकार आहे.

River Sand

|

sakal 

आकार बदलणे

घर्षणामुळे दगडांचे कोपरे घासले जातात, ज्यामुळे वाळूचे कण गोलाकार किंवा अर्ध-गोलाकार (Rounded) होतात.

River Sand

|

sakal 

नैसर्गिक प्रक्रिया

वाळूची निर्मिती आणि संचयन ही एक सतत चालणारी नैसर्गिक प्रक्रिया आहे. प्रत्येक पावसाळ्यात नवीन वाळू तयार होऊन नदीच्या प्रवाहात जमा होते.

River Sand

|

sakal 

जलाशयांचे कार्य

वाळू ही नदीच्या तळाशी साठून एक नैसर्गिक गादी (Aquifer) तयार करते, ज्यामुळे पावसाचे पाणी भूगर्भात मुरण्यास मदत होते. म्हणून वाळूला नदीचा 'नैसर्गिक स्पंज' (Natural Sponge) किंवा 'प्राण' असेही म्हणतात.

River Sand

|

sakal 

अल्कोहोच्या बाटल्यांवर असलेले VS, VSOP आणि XO कोडचा अर्थ काय? जाणून घ्या...

VS VSOP XO meaning alcohol bottle

|

ESakal

येथे क्लिक करा