Sandip Kapde
शिवराय आणि जिजाऊ लाल किल्ल्याचे बांधकाम सुरू असल्याने खेड-शिवापूरच्या वाड्यात राहत होते.
खेड-शिवापूरमध्येच शिवरायांवर बालपणी धार्मिक आणि सांस्कृतिक संस्कार झाले.
शिवकाळातील शिक्षणपद्धतीत वेद, उपनिषदे, पुराणे आणि धर्मशास्त्रांचा समावेश होता.
कौटिल्याच्या अर्थशास्त्रातील दंडनीती आणि राज्यव्यवस्थेचे धडे शिवरायांना मिळाले.
शास्त्री-पंडितांनी शिवरायांना मानवी विश्वास आणि आचारधर्माचे शिक्षण दिले.
शहाजीराजांच्या दरबारात असलेल्या पंडितवर्गाचा खेड-शिवापूरशी थेट संबंध होता.
महादेवभट महाभास आणि इतर विद्वानांनी खेड-शिवापुरात शिवरायांना अक्षरओळख करून दिली.
महाबळेश्वरचे प्रभाकरभट उपाध्याय यांनी शिवरायांना वेद-मंत्रांचे प्राथमिक शिक्षण दिले.
शिवराय बालपणीच लिहिणे-वाचण्यात पारंगत झाले आणि मोडी लिपीचे ज्ञान त्यांनी आत्मसात केले.
"बहुत लिहिणे तरी तुम्ही सुज्ञ असा" अशा नोंदींवरून त्यांचे लेखनकौशल्य दिसते.
शिवराय आयुष्यभर विविध साधुसंतांकडून आणि विचारवंतांकडून शिकत राहिले.
परदेशी पाहुण्यांशी संवाद साधताना शिवरायांनी विविध विषयांवरील ज्ञान वृद्धिंगत केले.