भारतात 'पापडा'चा शोध कोणी लावला? जाणून घ्या या पारंपरिक पदार्थाचा रंजक इतिहास!

पापडाचा शोध

आपण चविने आणि आवडीने खात असलेल्या पापडाचा शोध कला लागला आणि हा कोणी तयार केला जाणून घ्या.

प्राचीन उल्लेख

पापड किंवा तत्सम पदार्थांचे उल्लेख प्राचीन भारतीय धर्मग्रंथ आणि साहित्यात आढळतात. सुमारे ५००० वर्षांपूर्वी सिंधू संस्कृतीच्या काळातही वाळवून ठेवलेल्या धान्यांचे पुरावे मिळाले आहेत, ज्यातून पापडनिर्मितीची प्रेरणा मिळाली असावी.

संस्कृत नाव

पापडाला संस्कृतमध्ये 'पर्पट' (Parpaṭa) असे म्हटले जात होते. अनेक प्राचीन ग्रंथांमध्ये याचा खाद्यपदार्थ म्हणून उल्लेख अढळतो.

औषधी महत्त्व

'भावप्रकाश निघंटु' या १५ व्या शतकातील वैद्यकीय ग्रंथात पापडाचा 'परपट' म्हणून उल्लेख आहे. यात त्याला पाचक आणि भूक वाढवणारा पदार्थ म्हणून महत्त्व दिले गेले आहे.

डाळींचा उपयोग

प्राचीन काळात पापड मुख्यतः उडीद (Urad Dal) आणि मूग (Moong Dal) यांसारख्या पौष्टिक डाळींच्या पिठापासून बनवले जात होते, ज्यामुळे त्याला उच्च प्रथिनांचा स्रोत म्हणून आहारात स्थान मिळाले.

अन्न टिकवण्याची पद्धत

पापड बनवण्यामागील मुख्य उद्देश म्हणजे अन्न (डाळी/धान्य) अधिक काळ टिकवून ठेवणे (Preservation) हा होता. डाळींचे पीठ मळून ते पातळ थापून उन्हात वाळवले जात असे, ज्यामुळे ते वर्षभर वापरता येत असे.

प्रादेशिक विकास

भारताच्या प्रत्येक भागात पापड वेगवेगळ्या नावाने आणि वेगळ्या पद्धतीने विकसित झाला. उदा. दक्षिण भारतात 'अप्पळम' (Appalam) जो तांदळापासून बनवतात, तर महाराष्ट्रात विविध प्रकारच्या धान्यांचे पापड बनवले जातात.

महिलांचे योगदान

पापड बनवणे ही एक पारंपारिक कला आहे, जी पिढ्यानपिढ्या कुटुंबातील महिलांकडून चालत आली आहे. सामूहिकरित्या पापड तयार करण्याची परंपरा अनेक ठिकाणी आजही आहे.

दुष्काळातील आधार

दुष्काळ किंवा अन्नधान्याची कमतरता असताना पापड हे वाळवून ठेवलेले अन्न म्हणून महत्त्वाचे ठरत असे, कारण ते बनवणे सोपे आणि दीर्घकाळ टिकणारे होते.

आधुनिक स्वरूप

आजही पापड हे भारतीय जेवणात एक महत्त्वाचे 'साइड डिश' आहे. आता बाजारात वेगवेगळ्या स्वादांचे आणि पिठांचे पापड उपलब्ध आहेत, परंतु त्याचे मूळ स्वरूप पारंपरिकच राहिले आहे.

10 मिनिटांत खमंग नाश्ता! झटपट बनवा मक्याचे मऊ अप्पे