Mansi Khambe
गुन्हेगारांमध्ये सुधारणा करण्यासाठी न्यायव्यवस्था कठोर तुरुंगवासाची शिक्षा देते. तुरुंगातील कैद्यांच्या जेवण आणि राहणीमानाशी संबंधित सर्व नियम खूप कडक आहेत. प्रत्येक कैद्याने त्यांचे पालन करणे बंधनकारक आहे.
तुम्ही चित्रपटांमध्ये पाहिले असेल की तुरुंगातील कैद्यांचा गणवेश पांढऱ्या पट्ट्यांचा असतो. पण असे नाही की हे फक्त चित्रपटांमध्येच दिसते, तर प्रत्यक्ष जीवनातही कैद्यांना असेच कपडे घालायला दिले जातात.
पण हे करण्यामागे काही कारण असेल आणि हे कधीपासून सुरू झाले? याबाबत तुम्हाला माहिती आहे का? कैद्यांना असे कपडे घालण्याची परवानगी देण्याचे कारण जुने आहे आणि ते इतिहासाशी जोडलेले आहे.
असे म्हटले जाते की १८ व्या शतकात अमेरिकेत शहरी व्यवस्था सुरू झाली. या अंतर्गत तुरुंगात राहणाऱ्या कैद्यांसाठी काही नियम आणि कायदे बनवण्यात आले. त्यानंतर आधुनिक तुरुंग बांधले जाऊ लागले.
या बदलानंतरच कैद्यांना पांढऱ्या पट्टेदार गणवेश घालण्यासाठी देण्यात आले. यामुळे ते वेगळे दिसू लागले. ते कैदी असल्याचे ओळखले जाऊ लागले. जरी कैदी गणवेश नसले तरी त्यांच्यासाठी ड्रेस कोड लागू करण्याची गरज का होती?
त्या काळात, ड्रेस कोड देखील सार्वजनिक केला जात होता. जेणेकरून जर एखादा कैदी तुरुंगातून पळून गेला तर त्याला त्याच्या गणवेशावरून ओळखता येईल. जो कोणी त्याला पाहतो तो पोलिसांना कळवू शकेल.
याशिवाय, कैद्यांमध्ये शिस्तीची भावना निर्माण करण्यासाठी देखील हे केले जात होते. कैद्यांना त्यांचे गणवेश सुरक्षित ठेवावे लागायचे आणि ते दररोज धुवावे लागायचे.
जग रंगीत होत असताना कैद्यांना लज्जेचे प्रतीक म्हणून राखाडी-काळ्या पट्ट्या सादर केल्या जात होत्या. तुरुंगात कैद्यांसाठी विशेष सुविधा नाहीत, त्यामुळे त्यांचा पांढरा गणवेश त्यांना उष्णतेपासून वाचवतो.
उन्हाळ्यात कैद्यांना जास्त त्रास होत नाही. याशिवाय आणखी एक कारण म्हणजे पांढरा रंग दुरून दिसतो. जर एखादा कैदी रात्रीच्या वेळीही कुठेही असेल तर तो पांढऱ्या रंगामुळे ओळखला जाईल.