समर्थ रामदासस्वामींच्या शिष्याने केला होता संभाजी महाराजांना वाचावण्याचा प्रयत्न...

भागानगरहून बत्तीसशिराळ्यात

१७व्या शतकात भागानगर प्रांतातून दीक्षित, नवांगुळ, हशमनीस अशी ब्राह्मण कुटुंबे महाराष्ट्रातील बत्तीसशिराळा येथे स्थायिक झाली. त्यापैकीच एकच आप्पाशास्त्री दीक्षित.

वेदशास्त्र प्रावीण्य

आप्पाशास्त्री हे वेदशास्त्रसंपन्न पंडित, ज्योतिषविद्येचे जाणकार आणि मल्लविद्येत निपुण होते. युद्धकलेचेही ते प्रवीण होते, जे त्या काळातील कर्तबगार पुरुषासाठी आवश्यक होते.

शिवाजी महाराजांचा विश्वास

शिवाजी महाराजांनी आप्पाशास्त्री यांना बत्तीसशिराळ्यात ज्योतिषी वतनावर नेमणूक दिली. त्यांच्या विद्वत्तेचा आणि शौर्याचा स्वराज्याला लाभ झाला.

समर्थ रामदासांचे अनुयायी

महाराष्ट्रात स्थायिक झाल्यावर आप्पाशास्त्री यांचा समर्थ रामदासस्वामींशी संबंध आला. ते समर्थांचे अनुयायी बनले आणि त्यांच्या कार्याचा प्रसार करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली.

शिराळ्यातील मारुती मंदिर

समर्थांनी महाराष्ट्रात ११ प्रमुख मारुती मंदिरांची स्थापना केली, त्यापैकी एक शिराळ्यात आहे. या मंदिराच्या स्थापनेत आप्पाशास्त्री यांचा पुढाकार होता.

शंभूराजांना वाचवण्याचा प्रयत्न

मुघलांचे सैन्य संभाजी महाराजांना कैद करून नेत असताना बत्तीसशिराळ्याच्या कोटाजवळ मुक्कामाला थांबले. त्यावेळी आप्पाशास्त्री यांनी गावातील लढाऊ लोकांसह मुघलांवर हल्ला केला.

शौर्य आणि बलिदान

मोगलांचे सैन्य जास्त असल्याने आप्पाशास्त्री आणि त्यांचे सहकारी धारातीर्थी पडले. शेख निजामाने त्यांचा शिरच्छेद केला. हा हल्ला महाशिवरात्रीच्या ४-५ दिवस आधी झाला.

कुटुंबियांना इनामी जमीन

पुढे राजाराम महाराजांच्या कारकीर्दीत आप्पाशास्त्री दीक्षितांच्या वारसदारांना मौजे कणदूर या ठिकाणी इनामी जमीन देण्यात आली.

संदर्भ

वरील मजकूर डॉ. जयसिंगरावर पवार यांच्या 'मराठेशाहिचे अंतरंग' या पुस्तकांतून घेण्यात आहे.

कुठे आहे शिवरायांच्या सख्ख्या चुलत्यांची समाधी?