रुकडी : राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज यांच्या प्रमुख उपस्थितीत व भारतरत्न डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांच्या अध्यक्षतेखाली 21 व 22 मार्च, 1920 रोजी झालेल्या ऐतिहासिक पहिल्या बहीष्कृत वर्गाच्या माणगांव परिषदेस 101 वर्षे पूर्ण झाली आहेत. सध्याचे वर्ष शताब्दी वर्ष आहे. यानिमित्ताने माणगांव (ता. हातकणंगले) येथे 22 मार्च 2020 रोजी भव्य असा शताब्दी वर्ष सोहळ्याचा प्रारंभ व स्मारकाच्या अनुषंगाने सुरूवात करण्याचे नियोजन होते.

या ऐतिहासिक स्मारकाचा 169 कोटींचा आराखडा तयार केला. यापैकी सुरूवातीच्या 2 कोटी 38 लाखांच्या लंडन हाऊस प्रतिकृती, ऐतिहासिक तक्‍क्‍या इमारत आणि हॉलोग्राफीक शो व स्वागत कमानीचे लोकार्पण लोकप्रतिनिधींच्या उपस्थितीत गतवर्षी करण्यात येणार होते. पण कोरानामुळे तो कार्यक्रम महाराष्ट्र शासनाने रद्द केला. कोरोनाच्या पार्श्‍वभूमीवर कोणतेही कार्यक्रम यावर्षीही होणार नाहीत. दिवसभरात शाहू व आंबेडकरप्रेमी अभिवादन करण्यासाठी येत आहेत. 

नियोजित स्मारकाची संकल्पना 1985 मध्ये झाली. 25 जून 2010 रोजी आंबेडकरी चळवळीतील सर्व पक्ष व संघटना यांनी कोल्हापूर जिल्हाधिकारी कार्यालयावर बबन कांबळे यांच्या नेतृत्वाखाली सुमारे 25 हजार आंबेडकरी जनतेचा महामोर्चा काढून निवेदन दिले होते. स्मारकाला 2009 मध्ये शासन स्तरावर सुरूवात झाली. तत्कालीन मंत्री दिलीप वळसे-पाटील यांनी विधीमंडळातील अधिवेशनामध्ये 29 कोटींची तरतूद करीत असल्याबद्दल जाहीर केले. मात्र त्यावेळी जागा संपादनाचे काम झाले नसल्यामुळे ते स्मारक प्रलंबितच राहीले. 

2017-18 मध्ये तत्काळ नवीन आराखडा बनवून शासनास सादर करण्याचे निर्देश दिले. त्याप्रमाणे इतिहास संशोधक जयसिंग पवार, इतिहास संशोधक इंद्रजित सावंत, प्राचार्य हरीष भालेराव, प्रा. कृष्णा किरवले व अनिल कांबळे-माणगांवकर यांनी आराखडा समिती तयार केली. समितीने 169 कोटींचा आराखडा बनवून शासनास सादर केला. स्मारकासाठी माणगांव येथील बौध्द समाज बांधवांनी सुमारे साडे चार एकर जमीन दिली. जिल्हाधिकारी दौलत देसाई यांनी ती शासनास स्मारकाकरीता म्हणून संपादन केली आहे. 

पक्षीय अभिनिवेश बाजूला ठेवून स्मारकाकरीता आग्रही रहावे
राज्याच्या अर्थसंकल्पात स्मारकासाठी भरीव तरतूद होईल अशी अपेक्षा होती. शाहू, फुले, आंबेडकरी जनतेचे स्वप्न साकार होईल असे वाटत होते. ते होण्यासाठी महाराष्ट्रातील सर्वपक्षीय विधी मंडळ सदस्यांनी पक्षीय अभिनिवेश बाजूला ठेवून या माणगांव परिषद स्मारकाकरीता आग्रही रहावे ही अपेक्षा आहे. 
- अनिल कांबळे- माणगांवकर, राष्ट्रीय स्मारकाचे कार्यकर्ते, माणगांव 

संपादन - सचिन चराटी

kolhapur