तत्कालीन मुख्यमंत्री शरद पवार यांनी ‘या’ कामाचे कौतुक करत मुंबईत केला होता सत्कार

राहाता (अहमदनगर) : प्राथमिक आरोग्य केंद्रात वैद्यकीय अधिकारी असताना, 38 वर्षांच्या सेवेत कुटुंबनियोजनाच्या 75 हजार शस्त्रक्रिया केल्या. आयुष्यातील ही महत्त्वाची उपलब्धी वयाच्या पंचाहत्तरीत प्रवेश करताना हटकून आठवते. ते मंतरलेले दिवस होते. तत्कालीन मुख्यमंत्री शरद पवार यांनी त्याबद्दल मुंबईत सत्कार केला, तो आयुष्यातील सुवर्णक्षण होता,'' अशा शब्दांत राहाता परिसरातील सेवाभावी डॉ. पी. जी. गुंजाळ यांनी "सकाळ'शी बोलताना भावना व्यक्त केल्या. 

डॉ. गुंजाळ यांनी आज वयाच्या पंचाहत्तरीत प्रवेश केला. त्यानिमित्त ते म्हणाले, अमृतमहोत्सवी वर्षात पदार्पण करताना, गोड आठवणींना उजाळा द्यावासा वाटतो. त्या काळात लोकसंख्या नियंत्रण हा देशाच्या अजेंड्यावरील सर्वाधिक महत्त्वाचा कार्यक्रम होता. आम्ही झपाटल्यासारखे काम करायचो. सहकाऱ्यांची टीम उत्तम होती. सर्व जण स्वतःला झोकून द्यायचे. लागोपाठ 10 वर्षे राहाता प्राथमिक आरोग्य केंद्र कुटुंबनियोजन कार्यक्रमात आघाडीवर राहिले. जिल्ह्यात नावाजले. हे अर्थात टीमवर्कचे यश होते.
ते म्हणाले, राहाता प्राथमिक आरोग्य केंद्रात वैद्यकीय अधिकारी म्हणून काम करताना माजी मंत्री अण्णासाहेब म्हस्के, नंतर आमदार राधाकृष्ण विखे पाटील, माजी मंत्री शंकरराव कोल्हे यांचे मोलाचे सहकार्य मिळाले.

माजी खासदार (कै.) शंकरराव काळे माझे सासरे. त्यांचा हात सदैव पाठीवर असायचा. त्यांच्या पत्नी (कै.) माई यांनी माझ्यावर मुलासारखे प्रेम केले. राहाता प्राथमिक आरोग्य केंद्रातील कर्मचारी त्या काळात दिवसरात्र काम करीत. कुटुंबनियोजनाची शिबिरे एकापाठोपाठ एक यशस्वी व्हायची. एका दिवसात सर्वाधिक कुटुंबनियोजन शस्त्रक्रिया करण्याची संधी मला मिळाली. राज्यभर ही कामगिरी चर्चेचा विषय झाली होती.

खडकेवाके हे गाव आम्ही दत्तक घेतले. महान गाव योजनेंतर्गत तेथे प्राथमिक आरोग्य केंद्राच्या माध्यमातून काम सुरू केले. ग्रामस्थांची मोठी साथ मिळाली. पहिला क्रमांक आला. गावाला 50 हजार रुपयांचे बक्षीस मिळाले. ग्रामस्थांनी ट्रॅक्‍टरमधून मिरवणूक काढल्याची आठवण डॉ. गुंजाळ यांनी सांगितली. 

डॉ. गुंजाळ म्हणाले, रोटरीच्या माध्यमातून याच गावात दृष्टिदोष विरहित गाव, हा आगळावेगळा प्रकल्प राबविला. आवश्‍यक रुग्णांवर उपचार केले. मोतीबिंदू शस्त्रक्रिया झाल्या. चष्मेवाटप केले. दृष्टिदोष असलेली एकही व्यक्ती गावात राहिली नाही. हा प्रकल्पही राज्यभर गाजला. चांगले सहकारी लाभल्याने अशी कामे करता आली. त्या काळी लोकजागृती फारशी नव्हती. कुटुंबनियोजन शस्त्रक्रियांसाठी प्रबोधन करावे लागे. घरीच प्रसूती करण्याकडे कल होता. लोकांना सरकारी दवाखान्यात प्रसूतीचे, तसेच माता-बाल संगोपनाचे महत्त्व सांगावे लागत असे. 

शिबिरात सातशेहून अधिक मोतीबिंदू शस्त्रक्रिया 
डॉ. गुंजाळ म्हणाले, साईसंस्थान व राहाता प्राथमिक आरोग्य केंद्रामार्फत त्या वेळी मोतीबिंदू शस्त्रक्रिया शिबिरे होत. मुंबईतील प्रसिद्ध नेत्ररोगतज्ज्ञ डॉ. अनिल शिवलकर हे सलग 10 वर्षे येथे येऊन शस्त्रक्रिया करीत. एका वर्षी शिबिरात 700हून अधिक शस्त्रक्रिया झाल्या. त्या काळात हा विक्रम होता.

संपादन : अशोक मुरुमकर