करिअर घडविताना : महाराष्ट्र शिक्षक अभियोग्यता आणि बुद्धिमत्ता चाचणी

- के. रवींद्र

डी एड किंवा बीएड किंवा तत्सम अभ्यासक्रमपूर्ण केलेले व तसेच महाटीईटी, सीटीईटी उत्तीर्ण उमेदवारांचा शिक्षक भरतीकरिता पुढील टप्पा म्हणजे महाराष्ट्र शिक्षक अभियोग्यता व बुद्धिमत्ता चाचणी.

परीक्षेचे स्वरूप - राज्यातील सर्व स्थानिक स्वराज्य संस्थांच्या/खासगी व्यवस्थापनाच्या अनुदानित,अंशतः अनुदानित व विना अनुदानित तसेच अनुदानास पात्र घोषित केलेल्या प्राथमिक, उच्च प्राथमिक, माध्यमिक, उच्च माध्यमिक शाळांमधील, रात्र शाळांमधील तसेच शासकीय व अनुदानित अध्यापक पदविका विद्यालयातील (डी.एल.एड कॉलेज) शिक्षकांच्या रिक्त पदांकरिता भरतीमध्ये सर्व इच्छुक उमेदवारांना निवडीची एकसमान संधी मिळावी व शिक्षण सेवक पदासाठी उच्च गुणवत्ताधारक उमेदवाराची निवड होण्याच्या दृष्टीने शिक्षण सेवकाची भरती ‘अभियोग्यता व बुद्धिमत्ता चाचणीमध्ये मिळालेल्या गुणांच्या आधारावर करण्यात येणार आहे. मात्र खासगी शैक्षणिक संस्था अभियोग्यता व बुद्धिमत्ता चाचणीतील उच्चतम गुण प्राप्त उमेदवारांपैकी शिक्षण सेवकांची अंतिम निवड मुलाखतीद्वारे करण्यात येणार आहे.

प्रश्नांचे स्वरूप - शासन निर्णयानुसार अभियोग्यता (Aptitude) आणि बुद्धिमत्ता (Intelligence) चाचणीसाठी मुख्य विषय आहेत. तसेच मराठी भाषा, इंग्रजी भाषा, सामान्य ज्ञान, बालमानसशास्त्र व अध्यापनशास्त्र, गणित या विषयांचाही समावेश आहे. परीक्षेचा एकूण २०० प्रश्नांचा कालावधी १२० मिनिटे (२ तास) राहील. परीक्षा ऑनलाइन पद्धतीने होईल. परीक्षेचे प्रवेश पत्र दि. १५ फेब्रुवारी २०२३च्या नंतर येतील.

भाषा - इंग्रजी १५ प्रश्न (गुण १५), मराठी १५ प्रश्न (गुण १५) सामान्य ज्ञान ३० प्रश्न (३० गुण), बालमानसशास्त्र व अध्यापन शास्त्र-सामान्यज्ञान ३० प्रश्न (३० गुण), अंकगणित- ३० प्रश्न (३० गुण), बुद्धिमत्ता चाचणी ३० प्रश्न (३० गुण). या परीक्षेत निगेटिव्ह मार्किंग राहणार नाही.

अभ्यासक्रम - महाराष्ट्र शासनाने महाराष्ट्र शिक्षक अभियोग्यता व बुद्धिमत्ता परीक्षेचा विस्तृत अभ्यासक्रम जाहीर केला आहे. त्यामुळे या परीक्षेच्या अभ्यासक्रमासाठी विशिष्ट स्तर मर्यादा असणार नाही.

अभियोग्यता - या घटकांतर्गत गणितीय क्षमता, वेग आणि अचूकता, समायोजन/व्यक्तिमत्त्व, अवकाशीय क्षमता, कल/आवड भाषिक क्षमता (इंग्रजी), भाषिक क्षमता (मराठी) इत्यादी उपघटक राहतील.

बुद्धिमत्ता - या घटकांतर्गत आकलन, तर्क व अनुमान, कूट प्रश्न, सांकेतिक भाषा, लयबद्ध मांडणी, वर्गीकरण, समसंबंध, क्रम-श्रेणी इत्यादी उपघटक राहतील.

अंकगणित, संख्यामाला, पदावली सोडवणे, गुणोत्तर व प्रमाण, भागीदारी, काळ-काम-वेग, सरासरी, नफा – तोटा, सरळव्याज व चक्रवाढ व्याज, चलन, मापनाची परिणामी इ.

मराठी व इंग्रजी व्याकरण, म्‍हणी व वाक्प्रचार वाक्‍यात उपयोग, शब्दसंग्रह, प्रसिद्ध पुस्‍तके आणि लेखक आदी.

(लेखक ‘विद्यार्थी मित्र’ www.VidyarthiMitra.org चे संस्थापक आहेत.)