संवाद : करिअर कसे निवडावे?

- प्रणव मंत्री

‘मोठा झाल्यावर तुला काय व्हायचे आहे?’ असा प्रश्न केल्यास अंतराळवीर, गायक, शास्त्रज्ञ, फुटबॉलपटू, अभियंता, डॉक्टर, सीए व्हायचे आहे अशी वेगवेगळी उत्तरे मिळतात. आपल्या व्यक्तिमत्त्वाला आणि गुणविशेषांना साजेशा करिअरच्या पर्यायांबद्दल विचार करू लागतो, जे आपल्याला विकसित करण्यास, आर्थिकदृष्ट्या स्थिर ठेवण्यास आणि महत्त्वाचे म्हणजे आनंदी आणि समाधानी ठेवण्यास मदत करेल. तथापि, अनेकदा असे वाटते की करिअर निवडणे दिसते तितके सोपे नाही.

दहावी किंवा बारावी  उत्तीर्ण झाल्यानंतर खूप सारे मार्ग समोर असतात. परंतु कोणत्या मार्गावर पाऊल ठेवावं हा मोठा प्रश्नचिन्ह असतो. करिअर निवडणे हा जीवनातील महत्त्वाचा निर्णय असून तो हलकेपणाने करू नये. कोणते व्यवसाय तुमच्या वैयक्तिक वैशिष्ट्यांसाठी योग्य आहेत, त्या पर्यायांचा अभ्यास करा, उपलब्ध असल्यास त्या क्षेत्रातील लोकांशी बोलण्याचा प्रयत्न करा आणि शेवटी योजना करा.

१) स्वतःला समजून घेणे - आपण कोण आहात, आपण कशात चांगले आहात आणि आपल्याला काय आवडते याचा विचार करा. हे आपल्याला आपल्या कौशल्य आणि आवडींशी जुळणाऱ्या करिअर आयडिया निवडण्यात मदत करेल.

२) संभाव्य संधींची यादी आणि विश्लेषण - ऑनलाइन उपलब्ध असलेल्या विविध करिअर मूल्यांकन साधनांचा वापर करून, तुमच्यासाठी करिअरची चांगली निवड कोणती असेल याची कल्पना तुम्ही मिळवू शकता. सहसा, ते काही प्रकारचे कृत्रिम बुद्धिमत्ता सॉफ्टवेअर वापरून केलेले असल्याने कधीही पक्षपाती नसतात.

३) अनुभवी लोकांचा सल्ला - अनुभवी लोकांचा सल्ला घेणे आवश्यक आहे. त्यांच्याकडून कोणत्या चुका झाल्या हे नक्की विचारा. कारण त्या चुका तुमच्याकडून होऊ नयेत. त्यांच्याशी बोला, तुमचे प्रश्न मांडा, तुमची आवड त्यांना सांगा. ते नक्कीच तुम्हाला योग्य दिशा दाखवतील.

४) स्वतःचा विचार घ्या - बहुतांश वेळा आपण आपल्या मित्रांवर अवलंबून असतो. माझा मित्र निवडेल तेच क्षेत्र मी निवडणार असे ठरवतो आणि इथेच चुकतो. प्रत्येकाची आवड वेगळी असते.

५) करिअर ग्रोथ संभावना पहा - कॉलेज किंवा कोर्स निवडताना त्या कोर्सच्या भविष्यातील संभावना काय आहेत हे लक्षात घ्या.ऑफबीट कोर्स निवडत असल्यास भविष्यात त्याचा विस्तार आणि वाढीच्या शक्यतांबद्दल काळजीपूर्वक विचार करा.