संधी नोकरीच्या... : लॉजिस्टिक्समधील करिअर

जागतिकीकरणापासून १९९०च्या दशकाच्या सुरुवातीपासून ‘लॉजिस्टिक्स’ हा शब्द व्यवसाय जगतात वापरला जाऊ लागला आणि उदारीकरणासह वस्तू एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी कार्यक्षमतेने नेणे आणि वितरित करणे आवश्यक होते. भारताद्वारे शोधल्या जाणाऱ्या नवीन आर्थिक संधींमागे लॉजिस्टिक्स क्षेत्र आहे. अर्थव्यवस्थेचा कणा म्हणून या क्षेत्राची वाढ थेट भारताच्या एकूणच आर्थिक विकासाशी जोडली गेली आहे. लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापनाला सप्लाय चेन मॅनेजमेंट (एससीएम) म्हणूनही ओळखले जाते. ग्राहकांच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी लॉजिस्टिक्स ही वस्तू, माहिती आणि इतर संसाधने त्यांच्या उगमापासून पुरवठ्यापर्यंत व्यवस्थापित करण्याची प्रक्रिया आहे. दुसऱ्या शब्दांत सांगायचे तर, माल आणि सामग्रीची खरेदी, वाहतूक, साठवण आणि वितरण यांचे काळजीपूर्वक व्यवस्थापन म्हणून लॉजिस्टिक्सची व्याख्या केली जाऊ शकते. हा पुरवठा साखळीचा एक भाग आहे, ज्यात माहिती, वाहतूक आणि सूची, वखारपालन, सामग्री हाताळणी आणि पॅकेजिंगचे एकत्रीकरण समाविष्ट आहे. लॉजिस्टिक कंपन्या कार्यालयांपासून घरांपर्यंत किंवा कारखान्यांपासून संपूर्ण खंडातील ग्राहकांना मोठ्या प्रमाणात कच्च्या आणि तयार उत्पादनांचे वितरण हाताळतात.

भारत व परदेशातील प्रतिभावान आणि उत्साही उमेदवारांना प्रचंड संधी असलेले लॉजिस्टिक्स हे एक मोठे क्षेत्र आहे. पुरवठा साखळी खर्च, एकूण अर्थव्यवस्थेपेक्षा वेगाने वाढणे आणि वस्तू, साहित्य आणि इतर सर्व वस्तूंच्या वाहतूक आणि वितरणाच्या देखरेखीमध्ये कार्यक्षमतेचे महत्त्व ओळखणे या क्षेत्राची व्याप्ती वाढत आहे. लॉजिस्टिक्समधील कारकीर्द रोमांचक आव्हाने, सुरुवातीची जबाबदारी आणि प्रवासाच्या संधी आणि अर्थातच उत्कृष्ट मानधन देऊ शकते. लॉजिस्टिक्स व्यवस्थापन केवळ जगातील अग्रगण्य संस्थांसाठीच महत्त्वाचे नाही- तर क्लिअरिंग आणि फॉरवर्डिंग कंपन्या, मालवाहतूक फॉरवर्डिंग संस्था, कुरिअर इत्यादींमध्ये रोजगाराच्या प्रचंड संधी उपलब्ध करून देते. याशिवाय, उत्पादन आणि वितरण ऑपरेशन असलेल्या कंपन्यांना लॉजिस्टिक्समधील प्रशिक्षित व्यावसायिकांची आवश्यकता असते. या क्षेत्रातील उदयोन्मुख कारकिर्दीत स्टोअर्स मॅनेजमेंट, इन्व्हेंटरी मॅनेजमेंट, शिपिंग कोऑर्डिनेटर, निर्यात विक्री समन्वयक, निर्यात कार्यकारी, लॉजिस्टिक्स कोऑर्डिनेटर आणि अनेक व्यावसायिक संस्था आणि कंपन्यांमधील पदांचा समावेश आहे.

लॉजिस्टिक्स क्षेत्रातील बहुतेक नोकऱ्या विक्री, विपणन, ऑपरेशन्स, ग्राहक सेवा आणि समर्थन यांसारख्या कार्यांमध्ये असतील, ज्यांपैकी प्रत्येकासाठी विशिष्ट कौशल्यांची आवश्यकता असते. मोठ्या संख्येने स्टार्ट-अप्स आणि ई-कॉमर्स वेबसाइट्ससह व्यवसायाच्या संधी वाढत असताना या व्यवसायात कौशल्य, नवीन कौशल्ये आणि विकसित होत असलेल्या नोकरीच्या पदांची मागणी कायम राहील. असा अंदाज आहे, की उद्योगाच्या रोजगारातील वाढीमुळे सर्व स्तरांमध्ये म्हणजे समोरच्या डिलिव्हरी बॉइजपासून पर्यवेक्षकांपर्यंत आणि ई-कॉमर्स उद्योगाच्या वाढीसह सामान्य आणि उत्पादन लाइन व्यवस्थापन पातळीपर्यंत अनेक पटींनी वाढ दिसून येईल. यातील पदव्युत्तर अभ्यासक्रमासाठी सहसा विद्यार्थ्यांना मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून कोणत्याही शाखेत १० वी आणि १२ वी मध्ये किमान ५०% आणि पदवी असणे आवश्यक असते. हे अभ्यासक्रम सामान्यत: पदव्युत्तर पदवी (एमबीए) आणि पदव्युत्तर पदविका स्तरावर उपलब्ध असतात.

लॉजिस्टिक्ससाठीचे अभ्यासक्रम

• M.Sc Logistics and Supply Chain Management

• Degree in Business Logistics

• Degree in Advanced Logistics Management

• Logistics Network Design and Supply Chain Management

• MBA in logistics

• Post graduate Diploma in Materials & Logistics Management.

रोजगाराची क्षेत्रे

• Healthcare

• Apparel and Lifestyle

• Automotive

• Publishing

• Engineering

• Electrical Hardware

• FMCG

• Consumer Electronics

नोकरीचे प्रकार

• Logistics and Distribution Manager

• Supply Chain Analyst

• Supply Chain Manager

• Supply Chain Consultant

• Expeditor

• Materials Planner

• Production Planner

• Assistant Buyer

Top recruiters in LOGISTIC MANAGEMENT

• Blue Dart

• Fed Ex

• Healthkart

• Aggrawal packers & movers

• DTDC

• First Flight

• Spicejet

• TCS

• Cognizant

• PSU Sectors- ONGC , GAIL , NHPC etc