पोटाचे आरोग्य आणि फिटनेस

- महेंद्र गोखले, फिटनेसविषयक प्रशिक्षकपोटाच्या आरोग्याकडे बऱ्याच लोकांकडून दुर्लक्ष केले जाते. बऱ्याच वेळा आपण फिटनेसमध्ये खूप वरवरचा विचार करतो; परंतु खरा फिटनेस म्हणजे पोटाचे आरोग्य आहे- कारण शरीराचे इंजिन चांगले कार्य करत असेल, तर फिटनेस सहजपणे साध्य करता येतो..परंतु आणखी एक सत्यही आहे, की नियमित व्यायाम आपल्या पोटाच्या आरोग्यासाठी चमत्कार करू शकतो. योग्य वर्कआऊट रूटिन केवळ आपली पचनप्रक्रिया प्रमाणात राखतो असे नाही, तर आपल्या मायक्रो बायोम (जीवाणूंचा गट) संतुलित करते, सूज कमी करते, पोषकमूल्ये वाढवते आणि आपल्या रोगप्रतिकारक शक्तीस चालना देऊ शकते..पोटाचे आरोग्य म्हणजे केवळ पचनप्रक्रिया नाही, तर त्यापलीकडे काहीतरी आहे. यामध्ये आपले जीवन सुरळीत चालावे, आपल्या शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती, कार्य करण्यासाठी आवश्यक ऊर्जा, आपले मानसिक आरोग्य आणि त्वचेची गुणवत्ता या सगळ्या गोष्टींवर परिणाम करते. या सर्वांच्या मध्यभागी एक महत्वाचा घटक आहे आणि तो म्हणजे मायक्रो बायोम होय..आपल्या पचनप्रक्रियेमध्ये कोट्यवधींच्या संख्येने सूक्ष्मजीव उपस्थित असतात. अन्नाचे विघटन करणे आणि पोषकमूल्य रक्तामध्ये शोषून घेणे या क्रियेचे नियंत्रण करतात, शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती राखतात. यांचे संतुलन बिघडले, तर आपल्याला अतिशय थकवा येणे शरीरातील काही भागांना सूज येणे, आयबीएस आणि जळजळ यासारखे त्रास होतात. त्यामुळे आपल्याला पोटाच्या आरोग्याची काळजी घेणे गरजेचे आहे, त्यामुळेच आपले शारीरिक आरोग्य उत्तम राहील..व्यायामामुळे पोटाच्या आरोग्यावरील परिणामपचनसंस्थेला चालना देणे : व्यायाम आणि हालचालीमुळे पचनसंस्थेला नैसर्गिक कार्यासाठी मदत करते. त्यामुळे पचन सुरळीत होते. बद्धकोष्ठता होत नाही.पचनसंस्थेला रक्ताचा पुरवठा : व्यायामामुळे पचनसंस्थेला रक्ताचा पुरवठा योग्य प्रमाणात होतो, ऑक्सिजनचे प्रमाण संतुलित ठेवता येते.जळजळ कमी करते : शरीराची हालचाल-विशेषत: मध्यम पातळीचा व्यायाम आपल्या शरीरातली दाहकता कमी करतो - ज्यामुळे पोटाचे आरोग्य सुधारते.तणाव कमी करते : व्यायामामुळे कोलेस्टेरॉलची पातळी संतुलित राखली जाते. त्यामुळे पचनसंस्थेवर पडणारा ताण कमी होतो.चयापचय सुधारते : शरीराची हालचाल आपल्या चयापचयाला गती देऊ शकते, अन्नावर अधिक कार्यक्षमतेने प्रक्रिया करण्यास मदत करते. शरीराची जाडी आणि सुस्तपणा कमी करते. .उपयुक्त व्यायाम प्रकारकार्डिओ व्हॅस्क्यूलर एन्ड्युरन्स ट्रेनिंगचालणे, धावणे, सायकलिंग, पोहणे, ट्रेकिंग हा पचनास मदत करण्यासाठी सर्वात प्रभावी व्यायाम आहे. सौम्य हालचाली आपल्या पचनसंस्थेमध्ये रक्तप्रवाह वाढवतात, अन्नपचनाची क्रिया सुरळीत पार पडते, बद्धकोष्ठता होत नाही..योगासनेकाही योगासने आपल्या पचनसंस्थेला पीळ बसावा, ताण पडावा आणि ती प्रक्रिया सुरळीत व्हावी यासाठी खास असतात. अशा आसनांमुळे शरीरातील टॉक्सिक पदार्थ बाहेर टाकले जातात, पोटाचे आरोग्य उत्तम राहते, रक्ताभिसरण सुधारते आणि बद्धकोष्ठता होत नाही. ट्विस्टिंग पोझिंगने पाचक द्रव्यांना उत्तेजन मिळते, आतड्याची गतिशीलता आणि कार्यक्षमता सुधारते. योगासने आपल्या मानसिक आरोग्याचीही काळजी घेतात. योगसाधनेमुळे कोलेस्टेरॉलची पातळी योग्य राहते, पोटाला शांतता मिळते, श्वासाचे नियमन करते त्यामुळे एकूण शरीराचे आरोग्य उत्तम राहते..पोटाच्या आरोग्यासाठी कोअर वर्कआउट्सआपल्या कोअर स्नायूंना बळकट करणे, आपल्या पचनसंस्थेवरचा ताण कमी करून पचनक्रिया सुधारणे यासाठी मजबूत कोअर वर्कआऊट्स उपयोग पडतात. प्लॅन्क आणि क्रंचसारखे साधे व्यायाम आपल्या स्नायूंना व्यायाम देतात; परंतु पोटाच्या स्नायूंना ताण जाणवू देत नाहीत.कोअर व्यायामांमुळे ओटीपोटात अस्थिरता निर्माण होण्यास आळा बसतो, अशी अस्थिरता पचन कमी करू शकते, त्यामुळे सूज आणि अस्वस्थता निर्माण होऊ शकते. ओटीपोटाच्या सभोवतालच्या स्नायूंचे काम करून, कोअर व्यायाम आतड्यांसंबंधी हळूवारपणे ‘मालिश’ करण्यास मदत करते, गतिशीलतेला हातभार लावते. शिवाय, एक मजबूत कोअर आपल्या पाठीवरील ताण कमी करते आणि एकूणच स्थिरता सुधारते..हाय इंटेन्सिटी इंटर्व्हल ट्रेनिंगअसे ट्रेनिंग (एचआयआयटी) चयापचय कार्य वाढवू शकते, जे पचनास मदत करू शकते. तथापि, एचआयआयटी व्यायामामुळे काही लोकांमध्ये सुरुवातीला पचन बिघडू शकते- विशेषत: खाल्ल्यानंतर लगेच! हे नियमित करण्यासाठी, ट्रेनिंगचे सेशन छोटे ठेवा. अस्वस्थता टाळण्यासाठी खाणे आणि व्यायाम यामध्ये नेहमी काही तासांचे अंतर ठेवा.एचआयआयटी शरीरास तात्पुरते ताणतणावात ठेवते, ॲड्रेनॅलिन आणि इतर हार्मोन्सच्या प्रकाशनास उत्तेजन देते; जे सक्रिय असताना पचन कार्ये सुलभरीतीने घडू शकते. हलका कोठा असलेल्या लोकांना अशामुळे अस्वस्थता आणि मळमळ होऊ शकते. तथापि, आपण मध्यम आणि योग्य ट्रेनिंग करत असाल, तर या सगळ्या समस्यांवर मात होते, त्यामुळे आपला चयापचय दर वाढतो, ज्यामुळे कॅलरी बर्न होतात आणि पचनक्रिया कायमची सुधारते..श्वासोच्छ्वासाचे व्यायाम आणि ध्यानखोल श्वासोच्छ्वास आणि ध्यान ही ताणतणावाचे हार्मोन्स कमी करण्याची तंत्रे आहेत. आपण ताणतणावात असतो, तेव्हा पचन बऱ्याचदा सावकाश होते किंवा अनियमित होते, ज्यामुळे आतड्यात अस्वस्थता किंवा जळजळ होते. हे टाळण्यासाठी रोज पाच ते दहा मिनिटे ध्यान आणि श्वासाचे व्यायाम करण्याचा सराव करा. ध्यान आणि श्वासोच्छ्वासाचे व्यायाम योनी मज्जातंतू शांत करून कार्य करतात, ज्यामुळे थेट पचनावर परिणाम होतो..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

पोटाचे आरोग्य आणि फिटनेस

Related Stories