गणेशाचे आगमन आणि आरोग्य

- डॉ. मालविका तांबेसंपूर्ण महाराष्ट्रात गणरायाच्या आगमनाची आतुरतेने वाट बघितली जाते. हे दहा दिवस सगळ्यांच्या आयुष्यात एक वेगळा उत्साह व आनंद घेऊन येतात. सर्व बाजारपेठा गणेशाच्या पूजनाला लागणाऱ्या गोष्टींनी भरलेल्या असतात. तसे तर गणरायाच्या आशीर्वादाने आयुष्यात सगळ्याच गोष्टी साध्य होतात..परंतु गणरायाची महती आपल्या घरांमध्ये बुद्धीची देवता म्हणून सांगितली जाते. गणरायाला प्रिय असणारे लाडू, मोदक, खिरापत वगैरे वेगवेगळ्या गोष्टींचा प्रसाद या काळात त्याला दाखवला जातो. अर्थातच त्याला आवडणाऱ्या गोष्टी मेंदूला पोषक असणार हे साहजिकच आहे.या दहा दिवसांमध्ये लहानपणी वेगवेगळ्या घरी जाऊन बाप्पासाठी केलेल्या वेगवेगळ्या प्रसादांची आम्ही सगळे आतुरतेने वाट बघायचो. गणरायाला सगळ्यांत प्रिय असतात ते मोदक. मोदकाचे वेगवेगळे प्रकार आपल्याकडे पाहायला मिळतात..1) उकडीचे मोदकमहाराष्ट्रात सगळ्यांत प्रसिद्ध आहेत ते म्हणजे उकडीचे मोदक. हे छोट्या आकाराचे सुवासिक तांदळाच्या पिठीपासून केले जातात. छोट्या आकाराचा तांदळाचा दाणा पचायला अधिक सोपा असतो व त्यापासून शरीराला ताकद मिळते. आयुर्वेदाच्या मताने तांदूळ हे संपूर्ण अन्न आहे.तांदूळ गुणांनी स्निग्ध, वातहर, पथ्य, त्रिदोषांचे संतुलन करणारा, शुक्रधातू वाढविणारा, शरीराला ताकद देणारा, लहान मुले, वृद्ध व स्त्रिया या सगळ्यांसाठी उत्तम सांगितलेला आहे. भारतीतील देशी जातीचा तांदूळ मधुमेहातही पथ्य सांगितलेला आहे..आयुर्वेदानुसार तांदूळ ‘सर्वगदे हिताह’ असतो, अर्थात सर्व प्रकाराच्या आजारात लाभदायक असतो. सध्या मात्र तांदूळ व्हिलन झालेला दिसतो. त्यामुळे बरेच लोक मोदक खायलाही नकार देतात. परंतु लांब दाण्याचा तांदूळ, हायब्रीड तांदूळ, जेनेटिकली मॉडिफाइड तांदूळ, फार जास्त प्रमाणात पॉलिश केलेला तांदूळ यांचे शरीरात होणारे पचन निश्र्चितच देशी जातीच्या तांदळापेक्षा वेगळे असणार हे नक्की..त्यामुळे आपण तांदळाच्या उत्पादनात केलेल्या चुकांमुळे तांदळालाच नाव ठेवणे अत्यंत चुकीचे ठरेल. श्रीगुरू डॉ. बालाजी तांबे नेहमी म्हणत असत की प्रत्येकाने स्वतःकरता किमान तांदूळ तरी नैसर्गिक पद्धतीने उगवलेला खाण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. आत्मसंतुलनमध्ये येणाऱ्या प्रत्येकाला आत्मसंतुलनच्या शेतीत नैसर्गिक पद्धतीने उगवलेला इंद्रायणी, कोलम वगैरेंचा भात खायला दिला जातो.मोदकातील सारण खोबरे व गूळ यांच्यापासून बनविलेले असते. खोबरे शरीरात शीतलता आणते, शुक्रवृद्धी करते, नसा व अस्थींसाठी पोषक असते, गूळ हा उष्णवीर्य, रक्तपोषक, शरीराला बऱ्याच मिनरल्सची आपूर्ती करणारा असतो..तांदळाची उकड काढून त्यात नारळ व गूळ यांचे सारण भरून वाफवून मोदक बनवले जातात. असे गरम गरम मोदक तूप घालून खायची पद्धत आपल्याकडे आहे. मोदक वीर्यधातू, बुद्धी, स्मरणशक्तीला पोषक असतात.कधी उकड काढून मोदक करणे शक्य नसले तर गव्हाचे पीठ, मैदा वा रवा यांच्यापासूनही मोदक करता येतात. असे मोदक पिठात व्यवस्थित मोहन घालून पीठ मळवून बनविलेल्या पारीत सारण भरून तळून केले जातात. मोहन घातल्यामुळे तसेच नंतर तळल्यामुळे हो मोदक पचायला सोपे होतात..या मोदकांपासून उपरोक्त सांगितलेले सर्व फायदे मिळायला मदत होते. तळलेल्या मोदक करताना गूळ+खोबरे, खोबरे+साखर, साखर+सुक्या मेव्याचे मिश्रण वगैरे वेगवेगळ्या प्रकारचे सारण प्रकारचे घालता येऊ शकते. अर्थातच सारणाप्रमाणे मोदकांचे गुण थोडे वेगवेगळे होतात.आपल्या पचनशक्तीनुसार साधारणपणे २-३ मोदक खायला हरकत नसते. तथापि बाप्पाला २१ मोदकांचा नैवेद्य दाखवला आहे म्हणून पोटभर मोदक खाण्याचा अट्टहास करू नये. कारण तो लंबोदर आहे, त्याला कितीही गोष्टी पचवता येतील पण तशी शक्ती आपल्याकडे नाही हे कोणीही विसरू नये..2) खिरापतश्रीगणरायांना नैवेद्याच्या रूपात दाखवला जाणारा दुसरा महत्त्वाचा पदार्थ आहे खिरापत. खिरापत करायला सोपी, अत्यंत चविष्ट व पौष्टिक असते. आमच्या लहानपणी तर संपूर्ण वर्षभर घरी अशा प्रकारची खिरापत ठेवली जायची, मधल्या वेळ भूक लागली तर एक एक चमचा खिरापत आम्हाला मिळत असे..सुके खोबरे (एक वाटी), खसखस (अर्धी वाटी), खडीसाखर पूड (एक वाटी अथवा चवीनुसार), काजू (अर्धी वाटी), बदाम (अर्धी वाटी), चारोळी (अर्धी वाटी), अक्रोड (अर्धी वाटी), मनुका किंवा बेदाणे (इच्छा असल्यास- अर्धी वाटी), वेलची पूड (अर्धा चमचा) यांच्या यांच्यापासून बनवलेला ही खिरापत प्रथिने तसेच कॅल्शिअमने परिपूर्ण असते. कल्हई केलेल्या पितळेच्या कढईत मंद आचेवर किसलेले खोबरे भाजून घ्यावे.गार झाल्यावर हातानेच चुरावे. खसखस मंद आचेवर भाजून खलबत्ता किंवा मिक्सरमध्ये थोडी बारीक करावी. बेदाणे सोडून बाकी सर्व सुक्या मेव्याची पूड करून घ्यावी. सगळ्या गोष्टी एक पातेल्यात घेऊन व्यवस्थित मिश्रण करावे. तयार झालेली खिरापत हवाबंद डब्यात भरून ठेवल्यास, साधारण एक महिना टिकते. रोज १-२ चमचे या प्रमाणात खिरापत खायला हरकत नसते..3) लाडूबाप्पाला लाडू मनापासून आवडतात. मोतीचूर व मुगाचा लाडू गणपतीला अत्यंत प्रिय असतो. मोतीचूर लाडू हा डाळीच्या पिठाच्या मोत्यासारख्या बुंद्यांनी बनलेला असतो. बेसन पाण्यात मिसळून त्याच्या छोट्या छोट्या बुंद्या तयार केल्या जातात. या बुंद्या साखरेच्या पाकात टाकून लाडू वळले जातात.हे लाडू मांस, अस्थी, मज्जा या तिन्ही धातूंसाठी पोषक असतात. त्यामुळे शरीर कमवायचे असल्यास, मेंदूचे काम करावे लागणाऱ्यांनी उदा. विद्यार्थी, आय. टी. सेक्टरमध्ये काम करणारे यांनी मोतीचूर लाडू नक्की खावा. बुंदी साजूक तुपात तळलेली असली तरच फायदा होतो. बाजारातून आणलेला बुंदीचा लाडू कुठल्या तेला-तुपात तळलेला असेल व साखरेचा पाक करताना काय वापरले गेले असेल याची शाश्वती नसते..मुगाच्या डाळीचा लाडूही अत्यंत पौष्टिक असतो. विशेषकरून लहान मुलांना नियमित खायला देणे चांगले. हा लाडू करणे सोपे असते तसेच बंद डब्यात ठेवल्यास बरेच दिवस टिकतो.फक्त प्रसादच नव्हे तर बाप्पाच्या पूजेत वापरले जाणाऱ्या दूर्वा, तुळस, जास्वंद इत्यादी आरोग्याशी निगडित असतात. त्यामुळे गणरायाची पूजा ही आरोग्यसंपन्न राहायला मदत करते..सकाळ+ चे सदस्य व्हा ब्रेक घ्या, डोकं चालवा, कोडे सोडवा!शॉपिंगसाठी 'सकाळ प्राईम डील्स'च्या भन्नाट ऑफर्स पाहण्यासाठी क्लिक करा.Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

गणेशाचे आगमन आणि आरोग्य

Related Stories