फोटोग्राफी

1880 काळातील वटवृक्षाची आजही केली जाते पूजा

Historical Banyan Tree Of Mahsve Near Satara
Historical Banyan Tree Of Mahsve Near Satara
Updated on: 
Summary

म्हसवे (ता. जावळी) येथील वटवृक्षाचा "वंश' तब्बल अडीच एकर परिसरात विस्तारला असून, तो विस्ताराने आशिया खंडात दुसऱ्या क्रमांकाचा आहे. हा वटवृक्ष आणि त्यावरील प्राण्यांचे जतन करण्याबरोबरच हा परिसर पर्यटनस्थळ म्हणून विकसित करण्याची आवश्‍यकता आहे. पाचवड-कुडाळ रस्त्यावर पाचवडपासून पाच किलोमीटर अंतरावर म्हसवे गावानजीक हे वडाचे झाड आहे. जुना वटवृक्ष म्हणून या झाडाची अनेक ठिकाणी नोंद आहे.

1882 मध्ये ली वॉर्नर या ब्रिटिश अधिकाऱ्याने सातारा जिल्ह्यातील या वडाच्या झाडाचा उल्लेख केला आहे. 1903 मध्ये पुण्याच्या सायन्स कॉलेजचे प्राचार्य असलेल्या कुक थिओडोर या ब्रिटिशाने पश्‍चिम घाटावरील वृक्षाची नोंद असलेले पुस्तक लिहिले आहे. त्यातही या वृक्षाची नोंद आहे. वनविभागाकडून या वृक्षाच्या विस्तार व वैशिष्ट्यांविषयी माहिती देण्यात आली. सर्वांत मोठा विस्तार असलेला हा आशिया खंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा वटवृक्ष असल्याची माहिती उपलब्ध आहे. कोलकता येथील बोटॅनिक गार्डनमध्ये अशाच प्रकारचा पहिल्या क्रमांकाचा वटवृक्ष आहे.
1882 मध्ये ली वॉर्नर या ब्रिटिश अधिकाऱ्याने सातारा जिल्ह्यातील या वडाच्या झाडाचा उल्लेख केला आहे. 1903 मध्ये पुण्याच्या सायन्स कॉलेजचे प्राचार्य असलेल्या कुक थिओडोर या ब्रिटिशाने पश्‍चिम घाटावरील वृक्षाची नोंद असलेले पुस्तक लिहिले आहे. त्यातही या वृक्षाची नोंद आहे. वनविभागाकडून या वृक्षाच्या विस्तार व वैशिष्ट्यांविषयी माहिती देण्यात आली. सर्वांत मोठा विस्तार असलेला हा आशिया खंडातील दुसऱ्या क्रमांकाचा वटवृक्ष असल्याची माहिती उपलब्ध आहे. कोलकता येथील बोटॅनिक गार्डनमध्ये अशाच प्रकारचा पहिल्या क्रमांकाचा वटवृक्ष आहे.
म्हसवे येथील मूळ वडाच्या झाडाच्या पारंब्या व मुळापासून सुमारे 100 झाडे तयार झाली आहेत. मुख्य झाड जीर्ण झाल्याने पडले आहे. मात्र, इतर झाडांचा विस्तार दिवसेंदिवस वाढत आहे. यातील एका झाडाचा विस्तार 1587 चौरस फूट (सुमारे दोन गुंठे) परिसरात आहे. त्याची लांबी 600 फूट आहे.
म्हसवे येथील मूळ वडाच्या झाडाच्या पारंब्या व मुळापासून सुमारे 100 झाडे तयार झाली आहेत. मुख्य झाड जीर्ण झाल्याने पडले आहे. मात्र, इतर झाडांचा विस्तार दिवसेंदिवस वाढत आहे. यातील एका झाडाचा विस्तार 1587 चौरस फूट (सुमारे दोन गुंठे) परिसरात आहे. त्याची लांबी 600 फूट आहे.
मूळ झाड काळाच्या ओघात जीर्ण होऊन नष्ट झाले असले, तरी त्याच्या सुमारे शंभर पारंब्यांचे खोडात रूपांतर झाले आहे. त्यामुळेच सुमारे दोनशे वर्षांहून अधिक काळाचे हे झाड अद्याप टिकून आहे.
मूळ झाड काळाच्या ओघात जीर्ण होऊन नष्ट झाले असले, तरी त्याच्या सुमारे शंभर पारंब्यांचे खोडात रूपांतर झाले आहे. त्यामुळेच सुमारे दोनशे वर्षांहून अधिक काळाचे हे झाड अद्याप टिकून आहे.
वन विभागातर्फे स्थानिक ग्रामस्थांना वटवृक्षाचे व त्याच्या संवर्धनाचे महत्त्व पटवून देण्यात आले. त्यामुळे ग्रामस्थही वटवृक्षाच्या संवर्धनाच्या चळवळीत सक्रिय झाले.
वन विभागातर्फे स्थानिक ग्रामस्थांना वटवृक्षाचे व त्याच्या संवर्धनाचे महत्त्व पटवून देण्यात आले. त्यामुळे ग्रामस्थही वटवृक्षाच्या संवर्धनाच्या चळवळीत सक्रिय झाले.
वटपौर्णिमेनिमित्त ठिकठिकाणी वडाची पूजा केली जाते. हा सण पारंपरिक उत्साहात साजरा केला जातो. सध्या वडाचे झाड, वृक्षवल्ली वाचवण्यासाठी, जगविण्यासाठी संदेश दिले जातात. सकाळच्या तनिष्का गटाच्या सदस्यांनी केवळ त्यांच्या गावातच नव्हे तर राज्यभरात ठिकठिकाणी आशिया खंडातील वटवृक्षाच्या फांदीचे वृक्षारोपण केले आहे.
वटपौर्णिमेनिमित्त ठिकठिकाणी वडाची पूजा केली जाते. हा सण पारंपरिक उत्साहात साजरा केला जातो. सध्या वडाचे झाड, वृक्षवल्ली वाचवण्यासाठी, जगविण्यासाठी संदेश दिले जातात. सकाळच्या तनिष्का गटाच्या सदस्यांनी केवळ त्यांच्या गावातच नव्हे तर राज्यभरात ठिकठिकाणी आशिया खंडातील वटवृक्षाच्या फांदीचे वृक्षारोपण केले आहे.
या झाडाचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्यावर "फ्लाइन फॅक्‍स' जातीची वटवाघळे आहेत.
या झाडाचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे त्यावर "फ्लाइन फॅक्‍स' जातीची वटवाघळे आहेत.
खारी, उदमांजर व वेगवेगळे पक्षीही या झाडांवर आढळतात.
खारी, उदमांजर व वेगवेगळे पक्षीही या झाडांवर आढळतात.

Read latest Marathi news, Watch Live Streaming on Esakal and Maharashtra News. Breaking news from India, Pune, Mumbai. Get the Politics, Entertainment, Sports, Lifestyle, Jobs, and Education updates. And Live taja batmya on Esakal Mobile App. Download the Esakal Marathi news Channel app for Android and IOS.

Satara
Trending Photos

Related Stories

No stories found.
Marathi News Esakal
www.esakal.com