Masane Holi : धगधगत्या चितेत राखेची होळी, डमरूचा नाद, नृत्य अन्...शेकडो वर्षे जुनी काशीची ती होळी

महादेवाची नगरी असलेल्या काशीत होळीचा असा अनोखा रंग पाहायला मिळतो. जळत्या चितेमध्ये स्मशानभूमीत होळी खेळण्याची ही शैली शनिवारी इथे पाहायला मिळाली.

येथील लोक महादेवाची होळी खेळताना दिसत होते. चितेच्या राखेची होळी करण्याची शेकडो वर्षांची परंपरा पूर्ण करण्यासाठी शनिवारी काशीतील लोकांनी मणिकर्णिका घाट येथील स्मशानभूमीत गर्दी केली होती.

धगधगत्या चितेमध्ये राखेची होळी करण्यात आली. यावेळी यूपी सरकारकडून कडक सुरक्षा व्यवस्था करण्यात आली होती. एकीकडे चिता जळत राहिल्या तर दुसरीकडे विझलेल्या चितेची राख घेऊन होळी खेळण्यात संत-भक्त तल्लीन झाले होते.

ढोल-ताशे, मंजिरा आणि डमरूनच्या तालावर लोक जोरदार नाचायचे आणि हर हर महादेवच्या घोषणांनी यावेळी स्मशान गुंजत राहिले. शिवाचे गण यक्ष, गंधर्व, किन्नर, औघड हे सर्व चितेची राख घेऊन होळी खेळण्यासाठी स्मशानभूमीत पोहोचले.

श्रीकाशी विश्वनाथ धामजवळ असलेल्या या महान स्मशानभूमीत ऐतिहासिक आणि पौराणिक समजुती असलेली जगातील अनोखी होळी टिपण्याची स्पर्धा होती.

शिव-पार्वतीचे रूप घेऊन अवतरलेल्या भोलेनाथाच्या भक्तांनी चितेच्या राखेने होळी खेळण्यास सुरुवात केली.अद्भुत आणि अलौकिक अशी ही होळी होती.

अध्यात्माच्या गाभार्‍याची अनुभूती देणारी ही होळी दूरवरून अंत्ययात्रेत आलेल्या लोकांना विचित्र वाटत होती. जिथं मृतदेहांचे ढीग आहेत, तिथं प्रियजन गमावल्याच्या दु:खात वावरणारे कुटुंबीयच अंत्यसंस्कार करत आहेत, तिथे ही होळी खेळली जात आहे.

अशा परिस्थितीत हसणे आणि नाचणे खूप कठीण आहे आणि येथे लोक त्या चितेची राख गुंडाळून होळी साजरी करतात. एका बाजूला मृत्यूचा शोक आणि दुसरीकडे होळीची मजा. सर्व काही एकाच ठिकाणी आणि एकत्र. असे एकंदरीत चित्र तेथे होते.

चिताभस्माच्या या होळीचे आयोजक महाशमशान नाथ मंदिराचे अध्यक्ष चानू प्रसाद गुप्ता, सतुआ बाबा आश्रमाचे महामंडलेश्वर संतोष दास, प्रशासक गुलशन कपूर आदी व्यवस्थेची जबाबदारी सांभाळत होते.

पौराणिक मान्यतेनुसार, रंगभरी एकादशीच्या दिवशी भगवान शिवाने माँ पार्वतीला गौण पूजा करून काशीत आणले. त्यानंतर त्यांनी आपल्या सहकाऱ्यांसह रंगांची आणि गुलालाची होळी खेळली होती, परंतु स्मशानभूमीत राहणारे भूत, पिशाच, यक्ष, गंधर्व, नपुंसक आणि इतर प्राण्यांसोबत हा आनंद साजरा करू शकले नाही. मग रंगभरी एकादशीच्या एका दिवसानंतर, स्मशानभूमीत स्थायिक झालेल्या भूत आणि पिशाचांसह त्यांनी होळी खेळली. तेव्हापासून ही प्रथा सुरू झाल्याचे मानले जाते.