कुणकेश्‍वर मंदिराजवळ प्राचीन वास्तू अवशेष 

देवगड (सिंधुदुर्ग) - तालुक्‍यातील श्री क्षेत्र कुणकेश्‍वर मंदिराच्या समुद्राकडील भागात उतरण्यासाठी कायमस्वरूपी पायऱ्या तयार करण्याचे काम सुरू आहे. त्यासाठीच्या खोदकामात प्राचीन कुणकेश्‍वर मंदिराचे काळ्या बेसाल्ट दगडाचे कोरीव वास्तू अवशेष सापडत आहेत. मंदिराच्या मुख्य मंडपाच्या शिखरावर चालुक्‍य, शिलाहारांच्या काळात "करोटक' प्रकारातील कळसाचे बांधकाम केले जात असे. तशाप्रकारच्या बांधकामातील वास्तू घटक असल्याचे प्रामुख्याने दिसून येत आहेत.

सापडलेले अवशेष संरक्षित करण्यासाठी सहकार्य करण्याचे आवाहन येथील इतिहास संशोधन मंडळाने केले आहे. खोदकामात सापडलेल्या अवशेषाच्या अनुषंगाने या देवस्थान, तसेच मंडळाच्या पदाधिकाऱ्यांनी जामसंडे येथे पत्रकारांना माहिती दिली. यावेळी रणजित हिर्लेकर, मधुसूदन फाटक, लक्ष्मण तारी, लक्ष्मण पाताडे, अजित टाककर, देवस्थान ट्रस्टचे अध्यक्ष संजय वाळके, कुणकेश्‍वर सरपंच गोविंद घाडी, महेश ताम्हणकर उपस्थित होते. 

श्री. हिर्लेकर म्हणाले, ""श्री क्षेत्र कुणकेश्‍वर मंदिराच्या समुद्राकडील बाजूने खाली उतरण्यासाठी कायमस्वरूपी पायऱ्या बांधण्यात येणार आहेत. यासाठी खोदकाम सुरू आहे. त्या दरम्यान प्राचीन कुणकेश्‍वर मंदिराचे काळ्या बेसाल्ट दगडाचे कोरीव वास्तू अवशेष सापडत आहेत. मराठा काळातील जीर्णोद्धारावेळी प्राचीन कुणकेश्‍वर मंदिराचे भग्नावशेष समुद्रालगतच्या भागात वाळूत ठेवले गेले असावेत. तेच अवशेष आता खोदकामावेळी दिसून येत आहेत. सापडणारे वास्तू घटक प्राचीन कुणकेश्‍वर मंदिराच्या मंडपावरील शिखर कशा पद्धतीचे होते. याचा अभ्यास करण्याच्या दृष्टीने महत्त्वाचे ठरतील. त्यामुळे आता बांधकाम सुरू असलेल्या कामात सापडणारे कोरीव वास्तू अवशेष बाहेर काढून संरक्षित करण्याची आवश्‍यकता आहे.'' 

संग्रहालय बनवल्यास पर्यटनास बळ 
खोदकामात सापडलेल्या पुरातन वास्तू अवशेषांचे संग्रहालय बनवता येऊ शकते. यातून स्थानिक पर्यटन वृद्धीला मोठा वाव आहे. तसेच इतिहास अभ्यासकांनाही याचा लाभ होऊ शकतो, असे रणजित हिर्लेकर यांनी सांगितले. 

खोदाईत काळ्या बेसाल्ट दगडाचे सुरेख कोरीव वास्तू अवशेष सापडले. आतापर्यंत विविध आकारांतील तीन कोरीव दगडाचे वास्तू अवशेष सापडले आहेत. ते सुरक्षित ठेवण्यात येणार आहेत.
- रणजित हिर्लेकर, इतिहास संशोधन मंडळ, देवगड 

संपादन - राहुल पाटील