सात कुटुंबांचा हीरक महोत्सवी गणेशोत्सव

swt39.jpg
89214
नेरुरः कांडरीवाडी येथील नाईक घराण्याचा श्री गणपती.
swt310.jpg
89203
नेरुरः सात कुटुंबातील २८ नैवेद्याची पाने श्रींसमोर दाखविण्याची परंपरा आजही टिकून आहे. (छायाचित्रे ः आकांक्षा नाईक, नेरुर)

सात कुटुंबांचा हीरक महोत्सवी गणेशोत्सव
‘एकच मूर्तिकार, एकच मूर्ती’ ही वैशिष्ट्यपूर्ण प्रथा; नैवेद्याला तब्बल २८ पाने
सकाळ वृत्तसेवा
कुडाळ, ता. ३ः तालुक्यातील नेरुर कांडरीवाडी येथील सात कुटुंबीय असणाऱ्या नाईक घराण्याचा गणपती हीरक महोत्सवी वर्षाकडे दिमाखात वाटचाल करीत आहे. ‘एकच मूर्तिकार, एकच मूर्ती’ ही या गणेशाची खास वैशिष्ट्ये आहेत. सात कुटुंबांतील २८ नैवेद्याची पाने ‘श्रीं’समोर दाखविण्याची कित्येक वर्षांची परंपरा आजही टिकून आहे.
कोकणातील एकत्र कुटुंब पद्धती आज लोप पावत चालली आहे. त्याची जागा आता छोट्या कुटुंब पद्धतीने घेतली आहे; मात्र बऱ्याच ठिकाणी अजूनही एकत्र कुटुंब पद्धती आहे. काही घराण्यांमध्ये सात-आठ कुटुंबियांचा एकच गणपती असतो. अशा पारंपरिक प्रथा अनेक कुटुंबियांनी अजूनही कायमस्वरुपी टिकविल्या आहेत. या अनेक घराण्यांमध्ये तालुक्यातील नेरुर कांडरीवाडी येथील नाईक कुटुंबियांचा गणपती नाव अग्रस्थानी आहे. नुकतीच या घराण्याच्या श्री गणेशाने ५९ व्या वर्षाकडे वाटचाल केली असून, सुवर्ण वर्षाकडून आता हीरक महोत्सवी वर्षाकडे वाटचाल करीत आहे. नाईक कुटुंबातील सदस्यकरीनिमित्त मुंबई येथे वास्तव्याला असते. गणेशचतुर्थी कालावधीत आठ दिवस अगोदर हे सर्व कुटुंब आपल्या नेरुर येथएील घरी येते. या कुटुंबाने आपल्या श्रीगणेशाचे सुवर्णमहोत्सवी वर्ष दिमाखात साजरे केले होते. या घराण्याची विशेष परंपरा म्हणजे, श्रींची गणेशमूर्ती ही सुरुवातीपासूनच नेरुर मेस्त्रीवाडी येथील ज्येष्ठ मूर्तिकार दाजी मेस्त्री व विलास मेस्त्री घराण्याकडे असते. कित्येक वर्षांची परंपरा आजही जोपासली जात आहे. गेली ५९ वर्षे गणेशाची मूर्ती एकाच प्रकारची असते. मूर्तीमध्ये कोणत्याही प्रकारचा बदल केला जात नाही.
नाईक घराण्यातील सात कुटुंबियांमध्ये चंद्रकांत नाईक, गोविंद नाईक, राघो नाईक, नरेंद्र नाईक, सुभाष नाईक, अनिल नाईक, सुनील नाईक, रमेश नाईक ही सात कुटुंबे एकत्र येऊन गणेशोत्सव साजरा करतात. दरवर्षी गणेशोत्सव सोहळा दिमाखात साजरा केला जातो. या कालावधीत या नाईक कुटुंबातील सुमारे शंभरहून अधिक सदस्य श्रींची मनोभावे पूजा-अर्चा करतात. या घराण्याचा गणपती अकरा दिवस असतो; मात्र यावर्षी हा गणपती २१ दिवस आहे. विशेष म्हणजे गणपतीच्या पहिल्या व शेवटच्या दिवशी सात कुटुंबियांच्या वतीने प्रत्येकी चार अशी एकूण २८ नैवेद्याची पाने श्रींसमोर दाखविण्याची कित्येक वर्षांची परंपरा आजही टिकून आहे.